Szacunek do drugiego człowieka świadczy nie tylko o poziomie naszej kultury osobistej, ale wpływa również na poczucie podmiotowości i samoakceptacji osoby, z którą wchodzimy w interakcję. Środkiem naszej komunikacji i wzajemnej ekspresji często stają się gesty i słowa, a kultura języka z całą pewnością jest istotnym elementem naszego społeczeństwa Nie wszystkie formy osobowe i rodzaje wypowiedzi można uznać za powszechnie znane, ale z całą pewnością warto dołożyć wszelkich starań, by wypowiadać się prawidłowo i tym samym nie wprawiać swoich słuchaczy w zakłopotanie. Jak powinniśmy mówić o osobach niesłyszących, żeby nie sprawić im przykrości?
Jak mówić o osobach niesłyszących?
Często w sytuacjach dobrze nam znanych – w czasie spotkań z rodziną, przyjaciółmi, dziećmi mamy gotowe wzory zachowań i wypowiedzi, z których korzystamy na poziomie podświadomości. Co jednak w sytuacji, kiedy nasz rozmówca lub nowo poznana osoba odbiega od znanych nam schematów? Co, jeśli na naszej drodze stanie osoba niesłysząca, a nigdy się z kimś takim nie spotkaliśmy? Jak komunikować się, by rozmówcy nie urazić, jeśli nie znamy języka migowego?
Jak nazywać osoby głuche?
Ludzie Głusi funkcjonują i porozumiewają się nieco inaczej niż osoby na co dzień żyjące w „świecie dźwięków”. Nie oznacza to jednak, że komunikacja takich jednostek musi być zaburzona. W naszym społeczeństwie niewiele mówi się o ograniczeniach ciała, dlatego osoby niesłyszące są często systemowo wykluczane. Na szczęście każdy z nas może to zmienić, zaczynając od samodzielnego doedukowania się. Przechodząc do warstwy językowej, na początek trzeba zrozumieć, że nie wszystko, co uznajemy za „kulturalne” takie w rzeczywistości jest. Czasem możemy popełnić naprawdę poważny błąd. Wielu ludzi sądzi, że słowo „głuchy” jest obraźliwe i dlatego używają oni zamiennie określenia „głuchoniemi”. Jest to jednak błędne myślenie, ponieważ słowo „głuchoniemy” jest określeniem pejoratywnym dla osób niesłyszących i należy go unikać. Używając go, nazywamy osobę głuchą jednocześnie niemą, a przecież ludzie ci mają swój język – język migowy. Mogą się więc swobodnie komunikować. Znacznie lepiej jest więc mówić – osoba niesłysząca lub osoba głucha. Natomiast słowo Głuchy, przez duże „G” sprowadza na myśl identyfikowanie się z Kulturą Głuchych. Dla niesłyszących nie jest ono odbierane jako obraźliwe, czy niepoprawne.
Komunikacja z osobami niesłyszącymi
Co warto wiedzieć o komunikacji z osobami niesłyszącymi? Na świecie istnieje wiele języków migowych, które nie zawsze pokrywają się z granicami państw. W Polsce osoby głuche używają przede wszystkim Polskiego Języka Migowego – w skrócie PJM. Co ważne jest to inny język niż znany słyszącym język polski – ma inną gramatykę. Dla Głuchych język polski jest językiem obcym. Głusi w praktyce funkcjonują w swoim kraju jak obcokrajowcy – mniejszość narodowa. Warto o tym pamiętać, zwłaszcza w przypadku niesłyszących dzieci. W rozmowie z kimś niesłyszącym najlepiej nie używać ironii i pojęć abstrakcyjnych, bo z uwagi na różnice gramatyczne w języku polskim i polskim języku migowym – mogą one pozostać dla naszego rozmówcy niezrozumiałe.
Czytaj także: Prawa ucznia z zaburzeniami ze spektrum autyzmu
Nawiązując kontakt z Głuchym utrzymuj z nim kontakt wzrokowy
W kontaktach z osobami niesłyszącymi dozwolone są takie gesty jak: machanie ręką (góra-dół) by utrzymać kontakt wzrokowy, klepanie w ramię (gdy Głuchy jest odwrócony do nas plecami), tupanie lub uderzanie w stół otwartą dłonią (osoby niesłyszące wyczują drganie powierzchni). Co najważniejsze, gdybyśmy rozmawiali z kimś Głuchym w towarzystwie tłumacza języka migowego – zawsze pilnujmy utrzymywania kontaktu wzrokowego z osobą niesłyszącą.
W rozmowie z Głuchymi nie zasłaniaj ust, mów spokojnie
Jeśli próbujemy coś powiedzieć, możemy mieć nadzieję, że nasz rozmówca dobrze radzi sobie z czytaniem z ruchu warg. Wtedy należy mówić bez zasłaniania ust, spokojnie, nie za szybkim tempem, precyzyjnie i w krótkich zdaniach. Tak jak w przypadku wszystkich innych rzeczy na świecie – cierpliwość, konsekwencja i szczera chęć jest w stanie otworzyć drzwi do sprawnej komunikacji. Oczywiście wraz z rozwojem naszej znajomości z kimś, kto nie słyszy, warto poświęcić czas na naukę języka migowego. To nie tylko wzmocni więzi, ale również trwale poszerzy nasze horyzonty.
Bądź na bieżąco, zapisz się na newsletter bloga „Temat: Edukacja”.
