Zooterapia (lub animaloterapia), czyli terapia z udziałem zwierząt, to metoda wspomagająca leczenie i rehabilitację, poprzez wykorzystanie dobroczynnego kontaktu ze zwierzęciem. Terapie dzieci z uczestnictwem zwierząt stosuje się w terapii schorzeń i zaburzeń, takich jak dziecięce porażenie mózgowe, niedorozwój intelektualny i motoryczny, autyzm, ADHD, depresja i wielu innych. Formalnie nie uznaje się jej jako techniki leczenia, a jedynie wsparcie dla innych form, jednak liczne badania potwierdzają jej skuteczność w różnych wymiarach.
Terapia dzieci z uczestnictwem zwierząt
Programy w towarzystwie zwierząt:
- zajęcia z udziałem zwierząt (ang. animal assisted activities – AAA) – zajęcia przypominające luźną zabawę ze zwierzęciem; głównym celem AAA jest pobudzenie motywacji pacjenta i skłonienie go do aktywności, w związku z tym zajęcia nie muszą być dokumentowane i oceniane;
- terapia z udziałem zwierząt (ang. animal assisted therapy – AAT) – działania terapeutyczne ukierunkowane na konkretny efekt leczniczy, podlegają dokumentacji i ewaluacji;
- edukacja z udziałem zwierząt (ang. animal assisted education – AAE) – w Polsce nie jest traktowana jako odrębna forma – jej elementy uzupełniają AAA i AAT.
Jak wygląda terapia z udziałem zwierząt?
Obcowanie ze zwierzętami jest ważne dla każdego dziecka, a szczególnie dla dzieci chorych, czy tych z niepełnosprawnościami. Zwierzę można łagodnie dotykać, przytulać, głaskać, opiekować się nim. Prowadzi to do stymulacji układu nerwowego i wydzielania endorfin – hormonów szczęścia łagodzących ból i poprawiających samopoczucie chorego. Pobudzone zostają także funkcje odpornościowe organizmu, a redukcji ulega poziom hormonów stresu – kortyzolu i noradrenaliny.
Czytaj także: Jak wyciszyć nadpobudliwe dziecko?
Natomiast naturalny sposób zachowania zwierzęcia powoduje, że chora osoba również zaczyna zachowywać się w sposób naturalny i spontaniczny.
Budowanie własnej wartości podczas terapii z udziałem zwierząt
Nie bez znaczenia jest także fakt, że zwierzę przyjmuje człowieka bezkrytycznie takim jakim jest. Nie dostrzega wad i kocha bezwarunkowo, dając tym samym poczucie miłości i akceptacji, czyli coś czego niestety dzieciom czasami brakuje. Pomaga to zaakceptować siebie i daje większą motywację do różnych działań – nauki, rehabilitacji lub leczenia. Dzieci często odbierają terapię jako zabawę, dzięki czemu są zdolne do dłuższej koncentracji i chętniej wykonują zadania. Towarzystwo zwierząt uspokaja osoby nadpobudliwe i zestresowane, a jednocześnie pobudza do aktywności cierpiące na depresje lub apatyczne. Zajęcia zooterapeutyczne są doskonałą okazją i motywacją do podjęcia aktywności fizycznej, a ruch odgrywa ważną rolę w terapii różnych schorzeń.
Rodzaje zooterapii
W zależności od gatunku zwierzęcia, wyróżniamy różne rodzaje zooterapii. W Polsce najpopularniejsze są dogoterapia, felinoterapia i hipoterapia.
Może Cię zainteresować: Jak pomóc dziecku radzić sobie z emocjami?
Czym jest dogoterapia?
Dogoterapia, zwana również kynoterapią, to forma zooterapii prowadzona z udziałem odpowiednio dobranego psa. Są to psy łagodnych ras, np. labradory, golden retrivery czy nowofunlandy. Czynnikami które decydują o wyborze psa są, poza wspomnianą łagodnością, zdolność szybkiego uczenia się, przewidywalność, posłuszeństwo, przyjacielskość, gotowość do wykonywania poleceń. Wychowuje i tresuje się takiego psa w odpowiedni sposób, następnie przechodzi on specjalne testy. Nad przebiegiem terapii czuwa zespół specjalistów – fizjoterapeuta, psycholog, pedagog dogoterapeuta. Rodzaj i wybór ćwiczeń z udziałem psów, dostosowuje się do chorób i potrzeb osoby uczestniczącej w takiej terapii.
Do kogo kierowana jest dogoterapia (kynoterapia)?
Dogoterapia kieruje się do dzieci z zaburzeniami i niepełnosprawnością psychiczną i fizyczną, mózgowym porażeniem dziecięcym, autyzmem, ADHD, zespołem Downa, niedowładami kończyn, zaburzeniami mowy i wzroku. Może pomóc także w przypadku trudności w nauce czy problemów z rówieśnikami.
Inni czytali: Jak pracować z uczniem z autyzmem?
Zajęcia w ramach dogoterapii prowadzone są w różnych formach – spotkań z psem, edukacji z psem lub terapii z psem. Spotkania z psem to zajęcia w formie spontanicznej zabawy. Dostarczają pozytywnych emocji i radości z kontaktu ze zwierzęciem. Stymulują rozwój zmysłów i pobudzają aktywność. Edukacja z psem to zajęcia, które mają za zadanie wspomóc funkcjonowanie dziecka w sferze intelektualnej i poznawczej. Pies uczestniczy w zajęciach i poprzez tworzenie przyjaznych warunków emocjonalnych, motywuje do nauki i zwiększa możliwość przyswajania wiedzy. Terapia z psem to ćwiczenia, które mają za zadanie realizować konkretny cel, zaplanowany ze specjalistą np. rehabilitantem lub psychologiem. Terapia taka powinna być dostosowana do potrzeb i możliwości danego dziecka i w pełni dokumentowana.
Czym jest felinoterapia? Do kogo jest skierowana?
Felinoterapia to terapia oparta na kontakcie z kotem. Kot biorący udział w zajęciach nie wymaga specjalnej tresury, ale musi mieć co najmniej rok, świadectwo zdrowia i aktualne szczepienia. Powinien być spokojny, przyzwyczajony do pieszczot i lubiący kontakt z człowiekiem, dobrze znosić dużą liczbę osób, nagłe zmiany, odgłosy, gesty, zabiegi pielęgnacyjne. Felinoterapię stosuje się u dzieci w przypadku niepełnosprawności ruchowej i umysłowej, nadpobudliwości, autyzmu, zaburzeń zachowania i emocji, zaburzeń lękowych, depresji. Adresowana jest również do dzieci nieśmiałych i zahamowanych społecznie, a także do pacjentów onkologicznych. Subtelna, delikatna i nienarzucająca się osobowość kota odpowiada osobom wrażliwym, koi nerwy i ból.
Felinoterapia sprawdza się w terapii dzieci w spektrum autyzmu
Terapia polega na głaskaniu i przytulaniu zwierzęcia, a także zabawie i zabiegach pielęgnacyjnych przy nim. Dotykanie miękkiej sierści i słuchanie kociego mruczenia uspokaja, relaksuje, odpręża i obniża poziom lęku. Podczas kontaktu z kotem dzieci stają się bardziej otwarte na środowisko zewnętrzne. Felinoterapia przynosi dobre efekty u dzieci autystycznych, które mają wiele problemów w relacjach społecznych.
Czym jest hipoterapia?
Hipoterapia, czyli terapia z udziałem koni, ma na celu stymulowanie ciała i psychiki człowieka oraz poprawę jego funkcjonowania, zarówno w sferze fizycznej, jak i emocjonalnej, poznawczej i społecznej.
Dla kogo hipoterapia jest odpowiednia?
W zajęciach, poza dzieckiem i zwierzęciem, biorą zazwyczaj udział jeszcze dwie osoby. Jedna z nich prowadzi konia i dba o bezpieczeństwo, a druga odpowiada za przeprowadzenie ćwiczeń. Hipoterapia wspiera rozwój ruchowy, poprawia równowagę i pozytywnie wpływa na psychikę dziecka, rozwijając koncentracje i ucząc samodzielności. Taką terapię adresuje się zwłaszcza do dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym, stanami po urazach mózgowo czaszkowych, wadami postawy i uszkodzeniami wzroku lub słuchu. Pomaga dzieciom o nieprawidłowym sposobie poruszania się i niechodzącym. Przyjęcie odpowiedniej postawy, w czasie siedzenia na koniu, wymaga zaangażowania głębokich mięśni brzucha i mięśni przykręgosłupowych, które są mobilizowane w sposób automatyczny przez pacjenta.
Czytaj także: Kiedy należy zabrać dziecko do psychiatry?
Zooterapia wspomaga leczenie, ale go nie zastępuje
Kontakt ze zwierzętami poprawia niewątpliwie dobrostan i funkcjonowanie człowieka i jest to poparte mnóstwem dowodów. Trzeba mieć jednak na uwadze, że zooterapia jest terapią, która wspomaga leczenie, ale go nie zastępuje. Dlatego unikać należy ośrodków, które obiecują wyleczenie różnych chorób. Powinniśmy także unikać ośrodków, które wykorzystują zwierzęta dzikie, które nie powinny żyć w niewoli czy być tresowane. Do pomocy ludziom powinno się wykorzystywać jedynie zwierzęta udomowione. Warto zawsze się upewnić czy właściciel odpowiednio o nie dba. Czy mają zapewniona opiekę, w tym weterynaryjną oraz czas na odpoczynek. Kontakt z pacjentami powinien zawsze odbywać się w obecności specjalisty, który dopilnuje przestrzegania reguł takiego kontaktu.
Zapisz się na nasz newsletter i bądź na bieżąco ze wszystkimi treściami na blogu „Temat: Edukacja” >> ZAPISUJĘ SIĘ
