Emocje to nieodłączna część naszego życia. Doświadczamy ich każdego dnia, a ich podłoże może mieć zarówno pozytywny, jak i negatywny charakter. Wszystkie, zarówno te przyjemne, jak i trudne, są niezbędne do przetrwania. Złość pozwala nam stawiać granice i pozwala bronić ważnych dla nas wartości, a lęk informuje o zagrożeniu. Smutek jest reakcją na stratę, pokazuje, że coś było dla nas szczególnie ważne, umożliwia zaopiekowanie się sobą i uzyskanie wsparcia od innych. Natomiast radość komunikuje o tym, że coś jest dla nas dobre, że zmierzamy we właściwym kierunku i daje nam energię do działania. Problemem jest, jeśli nie umiemy ich okazywać i prawidłowo przeżywać. Zastanawiasz się zatem, dlaczego dziecko nie okazuje emocji i co może być przyczyną? Odpowiadamy na te pytania poniżej.
Dziecko ma mniej strategii do radzenia sobie z emocjami
Dziecko, tak jak dorośli, również doświadcza emocji, ma jednak mniej strategii, aby sobie z nimi poradzić. Jego układ nerwowy jest jeszcze niedojrzały, intensywniej reaguje na bodźce i szybciej wchodzi w stan pobudzenia. Dopiero nabywa wiedzy o tym, co czuje, dlaczego i skąd się to wzięło. Uczy się, jak sobie ze swoimi emocjami radzić, jak je kontrolować i wyrażać w sposób zdrowy i szanujący prawa innych osób. Aby zdobyć te wszystkie umiejętności, potrzebuje obok siebie dającego dobry przykład, kochającego i akceptującego opiekuna.
Dlaczego dziecko nie okazuje emocji? Może brać przykład z rodziców
Bycie dzieckiem to naturalna spontaniczność i żywe wyrażanie emocji, niezależnie od miejsca i sytuacji. Czasami zdarza się jednak, że opiekunowie bardzo restrykcyjnie wymagają od dziecka opanowania naturalnych zachowań. Zabiegani i zapracowani, potrzebują spokoju i odpoczynku, chcą aby dziecko było grzeczne, spokojne i potrafiło ukryć nie tylko swoje zdanie, ale także uczucia. Bywa też tak, że czują się zobowiązani sprostać niepisanym normom społecznym, które każą wychować dziecko jako niekłopotliwe dla otoczenia – ma być ciche i uśmiechnięte, nie okazując przy tym trudnych emocji – złości, smutku, lęku ani zbyt żywiołowej radości. W związku z tym, za wszelką cenę starają się u dziecka takie „niepożądane” emocje stłumić albo nawet zupełnie wykorzenić. Zwłaszcza jeśli sami też zostali tak wychowani.
Zobacz także: Sposoby na rozładowywanie emocji u dzieci
Co powoduje, że dziecko nie okazuje emocji? Przyczyny mogą być różne
Dzieci, szczególnie te młodsze, traktują rodziców jako największy autorytet. Obserwując, przyswajają sobie model ich zachowań oraz sposób bycia. W wielu rodzinach istnieje poczucie, że emocje oznaczają słabość, więc warto je kryć. Dzieci, wraz z rodzinnymi wzorcami, przyjmują wiedzę o tym, co jest dopuszczalne w relacjach społecznych i jaka ekspresja emocji jest mile widziana. Jeśli rodzice są chłodni i nie okazują swoich uczuć, a porządek i racjonalność stoją u nich przed spontanicznością i zabawą, dzieci będą się zachowywać podobnie. Rodzice, którzy tłumią u siebie niepokojące ich emocje lub próbują je bagatelizować mówiąc „nic się nie stało” i „będzie dobrze”, przekazują to swoim dzieciom.
Dlaczego dziecko nie okazuje emocji? Przyczyną może być ośmieszanie lub zawstydzanie za wyrażanie emocji
Wszelkie krzywdzące komentarze, wyśmiewanie się i krytykowanie reakcji dziecka typu „nie bądź jak baba”, „nie dramatyzuj”, „beksa”, „mięczak”, to komunikaty, że kiedy przeżywa się emocje jest się gorszym. Że odczuwanie ich, a już na pewno wyrażanie, to oznaka słabości i powód do wstydu. Dziecko uczy się kojarzyć ujawnianie emocji z przykrymi dla niego reakcjami otoczenia. Tłumienie ich jest sposobem, w jaki usiłuje siebie ochronić.
Obwinianie dziecka za przeżywanie emocji
Jeśli obwiniamy dziecko za okazywanie emocji, za brak kontroli, jeśli słyszy że jest złe, niegrzeczne, sprawia rodzicom kłopoty, to na poziomie podświadomym otrzymuje brutalny przekaz: „Jeśli będziesz okazywać złość przestaniesz być akceptowane. Jesteś mazgaj, tchórz”. A dziecko nie chce być złe, chce być przez rodziców kochane, akceptowane i chce czuć, że jest dla nich ważne. Dotyczy to zwłaszcza małych dzieci, dla których utrata miłości rodziców to dramat, bo rodzice są dla niego fundamentem przetrwania. Jeśli ma wybierać między dbaniem o swoje potrzeby a miłością rodziców, wybierze to drugie. Zrezygnuje z zaspokojenia swoich potrzeb i zacznie tłumić emocje, które są niewygodne dla otoczenia.
Inni czytali: Dlaczego powinniśmy dbać o zdrowie psychiczne i emocjonalne dziecka?
Atakowanie dziecka za spontaniczne reakcje
Takie sytuacje zdarzają się często w rodzinach dysfunkcyjnych, w których panuje przemoc. Dziecko może zostać zaatakowane za to, że płacze, śmieje się czy zbyt głośno bawi. Uczy się wtedy, że jego spontaniczne zachowanie może sprowokować sprawcę, że zostanie ukarane, skrzyczane, uderzone.
Pozytywne emocje nie są niestosowne
Niektóre dzieci uczone są przez opiekunów, że doświadczanie pozytywnych emocji nie powinno mieć miejsca. Poczucie własnej wartości trzeba budować na cierpieniach i wyrzeczeniach, które dobrze świadczą o człowieku, natomiast przyjemności trzeba sobie odmawiać. Takie dzieci doświadczając pozytywnych emocji, np. radości czy dumy, mają poczucie winy lub wstydu albo uważają, że i tak trzeba je będzie okupić niemiłym przeżyciem.
Po pierwsze? Uwalniaj emocje!
Wszystkie emocje dziecka należy traktować z szacunkiem i pozwolić im zaistnieć. Nie bagatelizować, nie zaprzeczać i nie odwracać uwagi. Nie mówić „nic się nie stało”, „nie ma powodu do płaczu”. Emocje nie znikną, dziecko będzie je nadal czuć, ale zostanie z nimi samo i poczuje się niezrozumiane. Będzie toczyć wewnętrzną walkę między tym, co czuje, a tym, co może pokazać na zewnątrz. Takie tłumienie emocji jest ogromnie wyczerpujące i zupełnie nieskuteczne. Wszystkie niewyrażone emocje zapisują się w ciele. Dają o sobie znać w dolegliwościach psychosomatycznych – napięciu mięśni, bólach głowy lub brzucha. Mogą powodować zaburzenia lękowe, ataki paniki i depresję. Wpływają na styl radzenia sobie ze stresem, z wyzwaniami, na samoocenę. Uniemożliwiają poznanie prawdziwego siebie – człowieka, który za czymś tęskni, czymś się smuci, z czegoś się cieszy, a czasem też złości i wstydzi.
Czytaj także: Agresywne dziecko. Jak radzić sobie z agresją słowną u dziecka?
Emocje usłyszane i przeżyte szybko mijają
Każda emocja składa się ze stanu wewnętrznego i ekspresji. Aby można było ją przeżyć w pełni nie wystarczy sam stan wewnętrzny. Ekspresja emocji pozwala ją lepiej zrozumieć i wyraźniej odczuć. Dotyczy to zwłaszcza takich emocji jak złość, lęk czy smutek. Jeśli pozwolimy dziecku pobyć przez jakiś czas z tymi emocjami, to pomożemy mu zrozumieć, co one komunikują i poczuć potrzeby o których mówią. Przyniesie to nieocenione korzyści dla rozwoju emocjonalnego dziecka. Emocje usłyszane i przeżyte szybko mijają, a zastępują je ulga i spokój.
Zapisz się na nasz newsletter i bądź na bieżąco ze wszystkimi treściami na blogu „Temat: Edukacja” >> ZAPISUJĘ SIĘ
