Głoska „r” jest głoską przedniojęzykowo – dziąsłową drżącą. Oznacza to, że wymawiamy ją wprawiając w wibrację przednią część języka, w miejscu zwanym wałkiem dziąsłowym, który znajduje się tuż za górnymi siekaczami. Głoska „r” jest dźwiękiem trudnym pod względem artykulacyjnym, dlatego też pojawia się zwykle najpóźniej w zasobie dźwiękowym dziecka, często między 5. a 6. rokiem życia. Niestety to też głoska, w przypadku realizacji której notuje się też wiele deformacji. Kiedy dziecko nie mówi „r”, bywa ta litera opuszczana, zamieniana na głoskę – „l” – dziecko zamiast „rak” wymawia „lak”, zamiast „rower” – „lowel” lub głoskę „j” – analogicznie pociecha wymawia „jak” i „jowej”.
Dlaczego dziecko nie mówi „r”, czyli przyczyny rotacyzmu
Przyczyn nieprawidłowej wymowy głoski „r” może być wiele. Wśród nich można wskazać: zbyt krótkie wędzidełko języka, niedosłuch, nieprawidłowy tor oddychania i połykania, małą sprawność czubka języka, problemy ortodontyczne lub problemy ze słuchem fonematycznym, a czasem brak prawidłowego wzorca wymowy.
Jak ćwiczyć z dzieckiem w domu wymawianie głoski „r”
Praca nad prawidłową wymową głoski „r” wymaga cierpliwości i wytrwałości, w tym także ćwiczeń w domu. Usprawnianie aparatu mowy dziecka najlepiej wykonywać przed lustrem. Pozwala to lepiej kontrolować ruchy artykulatorów, czyli narządów, które wchodzą m.in. w skład przewodu oddechowego i mają wpływ na brzmienie wypowiadanej głoski.
Oto wybrane ćwiczenia języka, kiedy dziecko nie mówi „r”:
- oblizywanie szeroko otwartych ust;
- układanie szerokiego języka na wargę górną i dolną;
- kierowanie języka w kąciki ust;
- unoszenie języka do górnych zębów i dotykanie czubkiem języka kolejno wszystkich zębów;
- wypychanie językiem policzków;
- „malowanie” językiem podniebienia (ruchy języka od górnych zębów w stronę gardła i z powrotem);
- unoszenie szerokiego języka do wałka dziąsłowego;
- naprzemienne naciskanie przednią krawędzią języka na górny wałek dziąsłowy i rozluźnianie języka;
- mlaskanie szerokim językiem po podniebieniu;
- kląskanie językiem;
- utrzymywanie przyssanego czubka języka do podniebienia tuż za zębami, przy otwartej buzi;
- ujmowanie brzegów języka między zęby trzonowe i delikatne żucie;
- masaż czubka języka – przeciskanie języka między zębami;
- wymawianie sylab „la-la-la”, „lo-lo-lo”, „le-le-le” (poruszanie jedynie językiem – nie brodą, przy szeroko otwartych ustach);
- szybkie, rytmiczne wymawianie głosek „t” oraz „d” oraz „t”, „d”, „n” z językiem przy dziąsłach i przy otwarciu ust.
Czytaj także: Kiedy zacząć naukę alfabetu?
Ćwiczenia warg:
- wymawianie samogłosek „a” – „o” przy szeroko otwartych ustach;
- przesadnie, wyraźne wymawianie „a” – „o” – „u”;
- cmokanie wargami (otwieranie i zwieranie zaciśniętych warg);
- wibracja warg – naśladowanie odgłosów prychania („prrr”), zimna („brrr”), silnika („brrrum”);
- nadymanie policzków i powolne wypuszczanie powietrza (balonik).
Wymawianie głoski „r” – ćwiczenia poprzez zabawę
Rodzic powinien zadbać o to, by ćwiczenia te przeprowadzać w formie zabawy, wtedy dziecko będzie chętniej je wykonywało. Można bawić się w tworzenie nowego, tajnego języka komunikacji. Istotna będzie tu systematyczność. Do utrwalania „r”, które już się pojawiło, można wykorzystać domino logopedyczne, wierszyki zawierające ćwiczoną głoskę i zależnie od wieku dziecka różnego rodzaju bajki i opowiadania. Daniel Buchowiecki – logopeda
Zapisz się na nasz newsletter i bądź na bieżąco ze wszystkimi treściami na blogu „Temat: Edukacja” >> ZAPISUJĘ SIĘ
