Dzień Ziemi to jeden z tych momentów w roku, które aż proszą się o zatrzymanie na chwilę w pędzie współczesnego życia. To idealny moment na pogłębioną refleksję i podjęcie wspólnych działań na rzecz troski o naszą planetę. Jak ciekawie przekazać to dzieciom? Jednym ze sposobów są prace plastyczne.
Choć Dzień Ziemi obchodzony jest oficjalnie 22 kwietnia, przygotowania do niego mogą stać się wartościową częścią codziennej pracy wychowawczej – w szkole, przedszkolu, w domu czy w świetlicy. Z roku na rok rośnie potrzeba, by edukacja ekologiczna była nie tylko obecna w programie nauczania, ale, by obejmowała też realne doświadczenie, by utrwalała się w świecie emocji i dzięki temu kształtowała codzienne wybory.
Prace plastyczne, a szczególnie plakaty, które pozwalają dzieciom nie tylko pogłębić wiedzę, ale i wyrazić swoje zdanie oraz przelać na papier uczucia. To właśnie w takim działaniu: prostym, a jednocześnie pełnym sensu, tkwi ogromny potencjał wychowawczy.
Zanim jednak pojawią się pierwsze szkice i pomysły na kartkach, warto porozmawiać z dziećmi. Nie chodzi o wykład – bardziej o otwartą rozmowę, pytania i uważność na to, co one same mają do powiedzenia. Co to właściwie znaczy ,,dbać o Ziemię„? Co im się z tym kojarzy? Czym są śmieci, a czym odpady? Jakie zwierzęta wymagają dziś ochrony i dlaczego? Dzieci – nawet te najmłodsze – często myślą bardzo konkretnie, trafnie, bez patosu. Ich obserwacje mogą być zaskakująco celne. Zamiast narzucać im gotowe tematy, warto pozwolić, by to one współtworzyły kierunek działania. Taka rozmowa nie tylko pomaga w budowaniu zaangażowania, ale też uruchamia naturalną motywację do tworzenia.
Plakat jako wyraz troski – nie tylko ćwiczenie plastyczne
Plakat, choć często traktowany jako forma ,,pracy na ocenę„, może stać się bardzo osobistą wypowiedzią. Ważne jest, by dzieci poczuły, że mają coś do powiedzenia – że nie chodzi tylko o estetykę, ale o treść, przekaz, ich własne zdanie. W praktyce może to wyglądać różnie – jeden plakat będzie miał formę obrazka z krótkim hasłem, inny będzie przypominał mały manifest lub apel do rówieśników. Jeszcze inny stanie się rodzajem emocjonalnej opowieści o ukochanym zwierzęciu czy lesie, które trzeba chronić. Nauczyciel czy rodzic może tu pełnić rolę towarzysza i wsparcia – nie dyrektora artystycznego. Czasem lepiej zrezygnować z własnych oczekiwań dotyczących ,,estetyki” na rzecz autentyczności. W dzisiejszym świecie to niezwykle cenne.
Technika wykonania plakatu może być absolutnie dowolna – liczy się to, co działa w danym środowisku i co pobudza dzieci do działania. Czasem wystarczą kredki i blok rysunkowy, innym razem dzieci chętnie sięgną po nietypowe materiały: ścinki gazet, skrawki materiałów, korek, patyczki, a nawet naturalne elementy takie jak liście czy trawę. Wolność artystyczna z pewnością przyniesie Twoim podopiecznym dużo frajdy.
Szczególnie ciekawe efekty daje łączenie różnych materiałów i struktur – to nie tylko ćwiczenie artystyczne, ale też bardzo konkretna lekcja recyklingu i uważności na to, co możemy wykorzystać ponownie. Wspólne szukanie tworzywa do pracy może być równie ważne, jak samo kreowanie plakatu – dzieci uczą się, że nie wszystko trzeba kupować, że warto dać przedmiotom drugie życie. W okolicach Dnia Ziemi to szczególnie piękna nauka na przyszłość.
Jednym z ważnych dylematów, przed którym często stają nauczyciele i opiekunowie, jest wybór między indywidualną a zbiorową formą pracy. Indywidualne plakaty mają ogromną wartość – pozwalają każdemu dziecku na samodzielne wyrażenie siebie, swoich uczuć i przekonań. To bardzo ważne, szczególnie w kontekście budowania pewności siebie i poczucia sprawstwa.
Z kolei plakaty grupowe uczą współpracy, kompromisu, planowania i wspólnej odpowiedzialności. W przedszkolu czy w młodszych klasach warto czasem zdecydować się na jedną dużą planszę, która powstaje etapami – każde dziecko coś dokleja, dopisuje, dorysowuje. Efekt końcowy bywa zaskakujący, a sam proces tworzenia staje się świetną okazją do rozmów i wzmacniania więzi w grupie.
Od plakatu do działania – budowanie świadomości i sprawczości
Gdy prace są już gotowe, warto zatroszczyć się o ich ekspozycję – niech dzieci zobaczą, że ich wysiłek i głos są ważne. Wystawa prac może odbyć się w sali, na korytarzu, w bibliotece, ale też w wersji cyfrowej – na stronie internetowej szkoły czy przedszkola. Nawet najprostsze prace zyskują na znaczeniu, gdy są prezentowane z szacunkiem i z zachowaniem intencji autorów. Dzieci bardzo często czują dumę, gdy widzą swoje dzieła ,,na wystawie„ – to dla nich sygnał, że to, co robią, ma sens.
Warto też zadbać o to, by prace nie były oceniane w duchu rywalizacji, lecz raczej pokazywane jako różnorodne spojrzenia na wspólny temat – każde inne, każde wartościowe. Można też zaprosić poszczególne grupy osób (np. starsze lub młodsze klasy) do wspólnego obejrzenia wystawy i rozmowy – czasem to właśnie takie oddolne inicjatywy mają największy wpływ na dobre samopoczucie twórców.
Choć plakat może być główną formą działania, dobrze jest potraktować go jako początek czegoś większego. Często takie projekty inspirują do dalszych aktywności: rozmów o segregacji odpadów, wspólnego sprzątania najbliższego terenu, sadzenia roślin, organizowania ekologicznych wyzwań. Dzieci, które poczują, że mają realny wpływ na otaczającą je rzeczywistość, chętniej podejmują kolejne kroki. I o to właśnie chodzi – by Dzień Ziemi nie był tylko jednorazowym wydarzeniem, lecz początkiem drogi ku większej świadomości i odpowiedzialności. Można nawet zapisać wspólne postanowienia klasy, rodziny czy grupy świetlicowej. Stworzyć krótki ,,kodeks dbania o Ziemię„, który potem zawiśnie obok plakatów jako naturalne uzupełnienie ich przekazu.
Plakat na Dzień Ziemi – podsumowanie
Tworzenie plakatu na Dzień Ziemi to znacznie więcej niż ćwiczenie plastyczne. To działanie, które, jeśli tylko pozwolimy sobie i dzieciom na autentyczność, może stać się pięknym, pełnym treści i emocji doświadczeniem. Niech będzie to okazja nie tylko do rozmów o ekologii, ale przede wszystkim do słuchania dzieci, ich trosk, pomysłów i marzeń. Bo choć mówimy o ochronie Ziemi, tak naprawdę chodzi o to, byśmy wszyscy – i mali, i duzi – poczuli, że jesteśmy jej częścią. Z takiego poczucia wynika prawdziwa troska – nie tylko raz w roku, ale na co dzień, w małych gestach, wyborach, rozmowach. Wtedy plakat przestaje być tylko dekoracją – staje się początkiem zmiany.
Przeczytaj także: 22 kwietnia Światowy Dzień Ziemi – jak uczyć o ekologii?
