Lata badań dostarczyły bogatej wiedzy na temat tego, co dziecku jest potrzebne do rozwoju i uczenia się nowych rzeczy z przyjemnością. Co z tego wynika dla rodziców i nauczycieli? Opublikowany tego lata artykuł grupy amerykańskich naukowców pod kierunkiem prof. Brenny Hassinger-Das z nowojorskiego Pace University dostarcza praktycznych wskazówek, jak organizować zabawy z dziećmi. – Wiemy, że dzieci w krajach zachodnich spędzają tylko 20% czasu w szkole, gdzie są zatem przez pozostałe 80% czasu? Są w domach, albo w sklepie, albo w parku. Zastanawialiśmy się, jak możemy przekształcać te przestrzenie, żeby zachęcać do pożytecznych rozwojowo zabaw i promować rozmowy między dzieckiem a opiekunem? – opowiada o swoich badaniach prof. Hassinger-Das. – Chcieliśmy te przestrzenie zamienić w miejsca, które umożliwiają zabawę, a równocześnie wspierają taki sam rodzaj uczenia się, jakiego dziecko doświadcza w szkole. Przykładem takiego eksperymentalnego działania w przestrzeni miejskiej był projekt przystanku autobusowego , który zachęca dzieci do zabawy i rozmów. I tak, np. ikony na chodniku miały być wyjściem do opowiadania różnych historyjek, wzorzyste metalowe konstrukcje (i rzucane przez nie cienie) zawierały ukryte figury, które pobudzały ciekawość i spostrzegawczość. Tylna ściana przystanku zawierała łamigłówki, a odciski butów na ścieżce zachęcały do skakania i zastanawiania się nad wzorami, w jakie układa ją się te odciski. Jak wyjaśniają naukowcy w tym i innych projektach, starali się wykorzystać praktycznie wiedzę naukową na temat procesów uczenia się. Pomysły dotyczące przestrzeni publicznej można również stosować w projektowaniu prywatnych placów zabaw, pokojów dziecięcych i innych miejsc, w których dziecko spędza czas. Albo – do organizowania zabaw. Czym warto się kierować? Naukowcy wskazują na sześć filarów uczenia się. Jak wygląda proces uczenia się u kilkulatka? Jak się zachowywać w czasie zabawy z dzieckiem, żeby wspierać jego rozwój umysłowy?
1. Bądź aktywny
Zdaniem prof. Jennifer Zosh z Uniwersytetu Stanu Pensylwania, na którym prowadzono opisywane badania, dorosły powinien aktywnie wprowadzać do zabawy treści, które jego zdaniem są pożyteczne, przykładowo problemy matematyczne lub nowe słownictwo. Tak samo aktywnie rozmawiać warto w czasie wspólnych zakupów albo czekania na autobus. Zadawaj dużo pytań. „Co się stanie, jeśli zmieszamy te dwie farby?”, „Ile jabłek wrzuciliśmy do koszyka?”, „Czy autobus zmieściłby się w naszym garażu?” – takie małe „szkolne” zadania poza szkołą pomogą radzić sobie z podobnymi problemami w klasie.
2. Bądź skoncentrowany
– Postaraj się ograniczyć rozpraszacze takie jak telewizor grający w tle, czy twój własny smartfon – radzi prof. Hassinger-Das. – Skupiając się i angażując w pełni w czasie zabawy, najlepiej spożytkujesz czas spędzany z dzieckiem.
3. Wymyślaj tematy z sensem
Warto skoncentrować się na tematach, które dziecko lubi. Jeśli interesuje się dinozaurami, możecie naukę liczenia ćwiczyć na kościach kopalnych gadów. – Jeśli czytacie książkę, której akcja toczy się w innym kraju, chwyćcie globus albo zajrzyjcie do mapy i wspólnie sprawdźcie, gdzie to jest, jaki jest tam klimat i czym ten kraj różni się od waszego – zachęca prof. Zosh.
4. Pozwól dziecku decydować
Dziecko powinno grać pierwsze skrzypce, mieć decydującą rolę w zabawie. Budując razem z klocków, pozwól mu decydować, co budujecie. A tymczasem możesz pytać: „Ile takich klocków potrzeba, żeby zrobić wieżę taką wysoką jak ty?”, „Co by się stało, gdybyśmy umieścili ten klocek odwrotnie?”
5. Powtarzajcie ulubione zabawy
Eksperymentujcie, pozwalaj na błędy, zabawy warto powtarzać wiele razy – ucząc się na błędach i osiągając różne efekty. Dzieci mają talent do eksperymentowania i nie warto go tłumić, podsuwając zbyt szybko „właściwe” odpowiedzi i „dobre” rozwiązania.
6. Zabawa musi być wciąż zabawą!
Niech to będzie czas przyjemny dla dziecka, niech pojawiają się miłe niespodzianki, żarty i śmiech. – Zabawa cieniami i pytanie, który jest większy, albo jak można sprawić, by twój cień rósł i malał, to jeden ze sposobów na niespodzianki i radość – podpowiada prof. Hassinger-Das. Artykuł powstał na podstawie publikacji: „Trends in Cognitive Sciences”.
Przeczytaj także: 7 kreatywnych zabaw uczących skupienia
