Jak współpracować z rodzicami uczniów?

Idealną sytuacją jest podjęcie współpracy i realizacja oczekiwań obu stron – nauczycieli i rodziców. Gorzej kiedy pojawia się chęć wywierania wpływu czy wręcz manipulowania. Nieoceniona w tych działaniach jest rola dyrektora i wychowawcy. To oni najczęściej są pierwszymi osobami do kontaktu, często również gospodarzami witającymi w szkole. To oni przekazują informacje o funkcjonowaniu szkoły i budują jej wizerunek. W dużej mierze od ich profesjonalizmu oraz nastawienia zależy, jak się ułożą kontakty z rodzicami i tym samym proces współpracy, wzajemnej aprobaty, zaangażowania i motywacji. Dlatego warto wiedzieć, jak współpracować z rodzicami uczniów?

Proces nawiązywania relacji jest uzależniony od wielu czynników

Relacje uczestników działań edukacyjnych to proces budowany stopniowo w różnym natężeniu. Uzależniony jest od wielu czynników, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Do zewnętrznych możemy zaliczyć pozycję społeczną, środowisko, wykształcenie, osobiste doświadczenia, funkcjonowanie społeczne, sposoby komunikacji z otoczeniem. Z kolei wewnętrzne to – cechy osobowościowe obu stron, wzajemne oczekiwania, presja społeczna, potrzeba autorytetu oraz model wychowywania.

Rola rodzica i szkoły w budowaniu wzajemnych kontaktów – jak współpracować z rodzicami?

Szkoła powinna być, i na szczęście w większości przypadków jest, miejscem przyjaznym dla uczniów i rodziców. Otwiera swoje drzwi zarówno dla tych, którzy są gotowi do podejmowania wszelkich form współpracy, jak i tych, którzy ograniczają się do wymaganych czy wręcz wymuszonych kontaktów z wychowawcą związanych na przykład z trudną sytuacją ich dziecka czy koniecznością złożenia stosownych podpisów w dokumentacji szkolnej.

Rodzic w szkole – sprzymierzeniec czy przeciwnik, obecny czy widmo?

Dyrektor placówki własną postawą powinien prezentować przychylny oraz życzliwy stosunek do rodziców, bowiem w ten sposób stosuje zasadę otwartości szkoły. Przecież do osiągnięcia zakładanych celów edukacyjno-wychowawczych nie wystarczą wyłącznie działania i praca dyrektora czy wychowawcy klasy. Podczas realizacji wspólnych założeń edukacyjnych niezbędne jest zaangażowanie i jeszcze ważniejsza współpraca nauczycieli, pedagoga, psychologa, a także innych pracowników szkoły oraz rodziców i uczniów.

Inni czytali: Od czego zależy dobra relacja z uczniami w szkole średniej?

Jakość wzajemnych relacji między nauczycielami a rodzicami jest istotna. Stanowi bowiem czynnik wspierający proces nauczania, kształtowania pożądanych postaw społecznych, kompetencji kluczowych oraz budowanie wspólnej strategii edukacyjnej w dwóch płaszczyznach – szkolnej ·i domowej. Należy uświadamiać rodzicom, że rodzina i szkoła stanowią dwa uzupełniające się środowiska oddziaływania wychowawczego. Brak wzajemnych kontaktów czy ich sporadyczny charakter będą negatywnie wpływać na dynamikę rozwoju ucznia. Szkoła pozbawiona współpracy i wsparcia rodziców nie jest w stanie odpowiednio realizować swoich zadań.

Zobacz także: Nauczyciel kontra „trudny rodzic”

Część rodziców bez problemu buduje dobre relacje z nauczycielem, większość jednak potrzebuje, zwłaszcza w początkowych etapach kontaktów – pomocy, wsparcia, pokazania, że łączy ich wspólny cel, a współpraca to droga do jego realizacji. Rodzic oczekuje zaufania oraz stworzenia sprzyjających okoliczności współdziałania. Jeśli znajdzie w nich sens i słuszność podejmowanych działań w celach edukacyjno-wychowawczych, będzie odczuwał chęć oraz naturalną potrzebę współpracy z nauczycielem.

Raport przygotowany przez Fundację „Rodzice Szkole”

Na podstawie raportu przygotowanego przez Fundację „Rodzice Szkole” 20.12.2019 r. respondenci uczestniczący w badaniu są zadowoleni z pracy szkoły (70%). Twierdzą, że w szkołach, w których uczą się ich dzieci:

panuje spokój i zgodna współpraca szkolnej społeczności (80%),
proces dydaktyczny jest efektywny (87%),
jest efektywnie prowadzony proces wychowawczy (71%),
dziecko lubi szkołę, do której uczęszcza (78%),
rodzice nie mają wpływu na program nauczania (74%),
rodzice nie maja wpływu na program profilaktyczny (50%).

Źródło (dostęp: 29.07.22)

Budowanie wzajemnych relacji jest niezwykle ważne

W sytuacji kiedy dyrekcja, nauczyciele i pozostali pracownicy szkoły przykładają dużą wagę do pierwszych rozmów, relacji, spotkań – już na wstępie buduje się wzajemne, życzliwe podejście. Będzie to miało przełożenie na przyszłe relacje. Sposobem sprawdzenia atmosfery wzajemnych kontaktów, możliwości zaangażowania się w działania i pracę szkoły, określenie potrzeb, na przykład częstotliwości spotkań, dogodnych form komunikacji jest przeprowadzenie badań ankietowych, wywiadów, sondaży, które w każdym kolejnym roku szkolnym mogą wskazywać postęp czy recesję efektów podejmowanych działań. Ważne jest, by wyniki przeprowadzonych badań omówić na spotkaniu z rodzicami i oczywiście wprowadzić modyfikacje, jeśli takowe będą potrzebne.

Okoliczności, które sprzyjają wzajemnej i efektywnej współpracy między rodzicami a szkołą

traktowanie rodziców, z należytą atencją, szacunkiem, tolerancją, z prawem do własnego zdania,
budowanie poczucia, że rodzice i ich dzieci są podmiotem, których sprawy są najważniejsze i zawsze mogą liczyć na wsparcie przy ich wyjaśnianiu,
możliwość prowadzenia dyskusji, wymiany zdań w istotnych kwestiach wychowawczych, ·co z kolei ma przełożenie na dynamikę procesu rozwoju dziecka,
natychmiastowa reakcja wychowawcy w przypadku pojawienia się trudności sygnalizowanych przez rodziców czy uczniów,
praca nad realizacją wspólnych celów dydaktyczno-wychowawczych oraz organizacyjnych szkoły,
chęć współpracy i podejmowanie odpowiednich działań ze strony rodziców,
życzliwość i profesjonalizm nauczycieli,
odpowiednie przygotowanie się do spotkań.

Pamiętajmy, że im więcej sposobów (z uwzględnieniem ich różnorodności) na kontaktowanie się z rodzicami, tym większa pewność, że ważne informacje dotrą do wszystkich.

Preferowane przez szkoły formy kontaktu z rodzicami

spotkania indywidualne,
konsultacje,
spotkania trójstronne – rodzic – uczeń – nauczyciel,
spotkania grupowe – zebrania, wywiadówki online,
dziennik elektroniczny,
komunikatory internetowe,
uroczystości okolicznościowe,
dzienniczek ucznia,
zeszyt kontaktowy,
tablica ogłoszeń w szkole,
wizyty domowe (w razie konieczności lub na zaproszenie rodzica),
kontakt telefoniczny, mailowy, SMS.

Czytaj także: Ile czasu dziecko powinno spędzać w Internecie? To zależy

Interesującą formą kontaktu może być skrzynka wniosków, życzeń i oczekiwań. Za jej pomocą rodzice mogą zgłosić dyrekcji i nauczycielom różne zapytania czy wskazywać nurtujące ich zagadnienia. Dzięki anonimowości ta metoda komunikacji pozwala wypowiedzieć się również tym rodzicom, którym trudno jest bezpośrednio przedstawiać swoje potrzeby. Często placówki mają obawy przed tą formą kontaktu ze względu na anonimowość respondentów i co z tym związane poczucie bezkarności. W przypadku zastosowania tej formy kontaktu warto przeprowadzić odpowiednią rozmowę z rodzicami. Skrzynka może być narzędziem do stworzenia bazy ankiet, wniosków czy propozycji działań, dzięki którym można zebrać ważne dla szkoły opinie i sugestie.

Zebrania, konsultacje i spotkania indywidualne pożądaną formą kontaktu z rodzicami

Zebrania, konsultacje oraz spotkania indywidualne stanowią najbardziej pożądaną formę komunikacji w sprawach ważnych, które powinny być omówione na przykład w sytuacji niepokojącej wychowawczo, procesie indywidualizacji czy formach stosowanej pomocy. W trakcie procesu edukacji pojawia się też wiele wiadomości czy spraw, które muszą zostać przekazane rodzicowi, ale nie wymagają szczegółowego omówienia czy wręcz osobistego kontaktu, takich jak: lista podręczników, plan zajęć, kalendarz roku szkolnego, terminy konsultacji etc.

Inne formy kontaktu

Korzystanie z innych form kontaktów wydaje się w takich sytuacjach najlepsze, bo oszczędza czas obu stron. Zgodnie – nauczyciele, jak i rodzice – twierdzą, że dziennik elektroniczny jest wygodnym narzędziem do przekazywania bieżących informacji na temat wyników nauczania, zachowania oraz funkcjonowania dziecka w placówce. Jednak są sytuacje kiedy ta forma kontaktu nie jest w stanie konkurować czy wręcz zastąpić spotkań indywidualnych, które dają możliwość głębokiej, kameralnej, spersonalizowanej relacji z rodzicami, jakże pożądanej w niektórych sytuacjach szkolnych. Niestety, coraz częściej dyrektorzy, wychowawcy i nauczyciele skarżą się na absencję rodziców, w szczególności na zebraniach ogólnych czy spotkaniach klasowych. Rodzice usprawiedliwiają swoją nieobecność faktem, że wszelkie niezbędne informację uzyskują m.in. z dziennika elektronicznego. Uważają, że jest to wystarczające. Nauczyciele mają na ten temat odmienne zdanie. Pamiętajmy, że o tym czy rodzic zdecyduje się pojawiać w szkole, czy tylko ograniczy się wyłącznie do odczytywania informacji z dziennika, może decydować to, jak został przyjęty w placówce. Warto zwrócić uwagę na to jak rodzice czują się przebywając w szkolnych murach i w jaki sposób nawiązana jest z nimi nić wzajemnego porozumienia.

W celu wzmocnienia kompetencji psychologiczno-pedagogicznych spotkajmy się na nowych szkoleniach ORKE!

Jeśli chcesz poznać więcej szkoleń z obszaru kompetencji psychologiczno-pedagogicznych wejdź na stronę szkoleń ORKE.

Bądź na bieżąco, zapisz się na newsletter bloga „Temat: Edukacja”.