Świetnie, że żyjemy w czasach, gdzie większość dzieci ma dostęp do dużej liczby zabawek, gier i elektroniki. Wszystko to jest stworzone, aby dzieciństwo było bezproblemowe i wspaniałe. Jeżeli jednak, drogi Czytelniku, urodziłeś się przed rokiem osiemdziesiątym XX wieku, pewnie ominęły Cię te wspaniałe udogodnienia i atrakcje, które współczesny świat zapewnia teraz dzieciom. Czy jednak Twoje dzieciństwo było mniej urozmaicone, tylko dlatego, że nie miałeś klocków Lego, albo lalki imitującej płacz dziecka? Na pewno nie! Nie pozwoliła Ci na to dziecięca kreatywność, która przepełnia każdego młodego człowieka. Problematyczne może być zatem dbanie i rozwijanie kreatywności u dziecka w świecie gotowych zabawek.
Rozwijanie kreatywności u dziecka
Dzieci są z natury istotami niezmiernie kreatywnymi, przepełnionymi innowacyjnymi pomysłami pochodzącymi z wielkiej wyobraźni. Jako rodzic musisz jedynie umieć sprytnie wykorzystać to, co mały człowiek już w sobie ma. Ważne jest zadbanie o kształtowanie kreatywności, aby to, co dziecko tworzy, nigdy nie obracało się przeciwko rodzicom. No cóż, każdy, kto ma dzieci, wie na jak irracjonalne i niebezpieczne pomysły potrafią czasami wpaść… Dlatego o kierowanie kreatywności w dobrą stronę należy regularnie dbać. Pamiętaj, że kreatywność to nie tylko tworzenie wydzieranek z papieru czy robienie zabawek z tego, co dziecko znajdzie w lesie. Kreatywność pomaga w rozwoju intelektualnym, emocjonalnym oraz wpływa na zachowanie zdrowia psychicznego w późniejszych latach życia. Wszystkie odkrycia Twojego dziecka pomogą mu na pewno w dorosłym życiu, dodając mu pewności siebie oraz ułatwiając kontakty społeczne. Oto dziewięć porad, które pomogą Ci w kształtowaniu i pobudzaniu kreatywności Twojego dziecka.
1. Wyznacz przestrzeń na zabawy kreatywne
Miejsce, w którym dziecko może być kreatywne, jest istotne z wielu względów. Przede wszystkim, musi być odporne na zniszczenia i zabrudzenia. Musi być to przestrzeń zupełnie wolna od upomnień rodzica: „Nie rób tak, bo się pobrudzisz”! Nie staraj się, więc tworzyć dziecku bajkowego pokoju zabaw pełnego wyszukanego sprzętu. Raczej stwórz kącik z workiem klocków LEGO, pudełkiem starych ubrań do przebierania się, materiałów plastycznych i kreatywnych. Ma to pobudzić dziecko do twórczości, a dodatkowo, ułatwić sprzątanie. Jest to tym ważniejsze, że z jednej strony dziecko nie będzie czuło presji zachowania sterylnego środowiska pracy, a z drugiej — zmniejszy napięcie związane z nieposkromioną energią dzieci. Takie miejsce może być nawet składane: zwijana wykładzina, komódki na kółkach i stolik, pod którym wszystkie się zmieszczą. Kluczem jest, by twoje dziecko miało poczucie, że włada określoną przestrzenią. Nie oznacza to jednak, że miejsce na kreatywność jest tylko tam. Bardzo ważne jest, aby w odpowiednim wieku wpuścić dziecko do kuchni, warsztatu, ogródka. Tam także jest miejsce na kreatywność, chociaż z konieczności — nieco bardziej ujętą w reguły, choćby te dotyczące bezpieczeństwa Dobrze jest też, wyznaczyć w domu pewne miejsce, w którym będą mogły zawisnąć i stanąć różne dziecięce dzieła. Nie jest to tak istotne dla młodszych dzieci, które tworzą, dla samego faktu tworzenia, ale na pewno będzie ważne dla starszej pociechy, dla której publiczne pokazywanie swoich prac wśród rodziny, może być istotnym krokiem w budowaniu pewności siebie.
2. Pozwól na „wolny czas”
Dziecku należy dać nie tylko przestrzeń, ale i czas. Pozwól dziecku na zabawę niewypełnioną harmonogramem zajęć pozaszkolnych. Zaplanuj blok trwający od jednej do kilku godzin, przeznaczony na zabawy twórcze. Bez telewizora, audiobooków i tym podobnych. Możesz oczywiście puścić muzykę, ale raczej klasyczną, filmową. Sprawdzi się lepiej niż piosenki. Jednak o twórczym podejściu do muzyki nie zapominaj. Zabezpiecz czas na kreatywności twórczość, inaczej zostanie brutalnie zawładnięty przez różne naglące sprawy. Nie może być to ta jedna godzina w tygodniu, która zostaje wolna pomiędzy basenem, karate, pianinem, hafciarstwem i treningiem koszykówki. Czas na kreatywność to zupełnie wolne popołudnia. Nielimitowane żadnymi sprawami do załatwienia. I koniecznie wpisane w kalendarz rodzica, aby o nich nie zapominał!
3. Upraszczaj
Podobnie jak nie musisz tworzyć wyszukanego obszaru do zabawy, nie potrzebujesz także najnowszych i najlepszych zabawek. Dziecięca psycholog i pedagog, dr Charlotte Reznick, promuje prostotę w grach i zajęciach. Okazuje się, że właśnie ograniczenia powodują rozbudzenie kreatywności. Przyjrzyjmy się bliżej na przykład zabawie klockami LEGO. Układanie ich ćwiczy sprawności manualne i logiczne myślenie. Spróbujcie jednak czasami wraz z dzieckiem nie postępować zgodnie z instrukcjami. Niech dzieci wprawią w ruch koła wyobraźni i budują, co chcą. Pamiętaj jednak, że sto razy lepszą zabawką kreatywną dla dziecka mogą być szmatki, gałganki, plastikowe rurki, pojemniczki, kartki, liście, żołędzie… Dookoła mamy tak wiele pięknych przedmiotów, które dla nas są tylko opakowaniami, czymś drugorzędnym, w najlepszym przypadku — surowcem wtórnym. A jeśli spojrzysz głębiej, to zarówno dla Ciebie, jak i dla dziecka staną się kopalnią inspiracji i bazą dla twórczości. Przykłady? Gra z pionkami z nakrętek, instrument ze słoików, lampa z butelki. A to nawet nie czubek tej góry lodowej.
4. Zadbaj o uaktywnianie różnych zmysłów
Wzrok jest zdecydowanie dominującym zmysłem człowieka, ale nie można całej kreatywnej zabawy opierać jedynie o widziane obrazy. Aktywuj dotyk, smak, zapach i słuch dziecka. Jak to zrobić?
- Aktywuj dotyk podczas kąpieli przez pracę z wodą, jej zmieniającą się temperaturą, tworzącą się pianą, śliskim mydłem i gęstym żelem pod prysznic.
- Zabierz dziecko do kuchni, pozwól wszystkiego próbować, niech wie, z czego dokładnie składa się dana potrawa, pozwól dotykać ciasta drożdżowego, mąki, czy miękkiego masła.
- Baw się z dzieckiem w dźwiękonaśladownictwo, na zmianę udawajcie zwierzęta czy pojazdy i zgadujcie, co autor miał na myśli.
Ćwicz również z dzieckiem wyobrażanie sobie konkretnych doznań zmysłowych. Możesz poprosić je, aby opisało, zaplanowało czy narysowało podróż do dalekich krajów. Pytaj dziecko o to, jak tam by pachniało, jakie zwierzęta byście spotkali, jakie odgłosy byłoby słychać.
5. Kształtuj u dzieci świadomość i otwartość na kreatywność
Omawiaj z dzieckiem pod względem użyteczności i nauki jego twórcze działania. Zwracaj uwagę na ich umiejętności. Oczywiście uważaj, żeby dzieci nie zanudzić, ale buduj w nich poczucie sensu kreatywności i używanych sposobów działania. Może się okazać, że wskutek tego dziecko będzie częściej zwracało uwagę na użyteczność twórczości, ale i świadomie rezygnowało z niej, gdy będzie chciało osiągnąć coś innego. Ponadto wyostrz swoją i dziecka uwagę na kreatywność. Zapytaj, kiedy wpada na najlepsze pomysły lub ma najbardziej kreatywne chwile. Jeśli w samochodzie, podczas treningu piłkarskiego czy nawet nauki, niech zapisze skróconą myśl w trzymanym pod ręką notatniku, lub nagra czy zapisze na twoim telefonie.
Przeczytaj także: 5 idei, jak mówić, żeby dzieci nas słuchały
6. Kultywuj twórcze krytyczne myślenie
Rozwijanie kreatywności to nie tylko lepienie z plasteliny z pięciolatkiem. To również przekazywanie praktycznej wiedzy nastolatkom. Kiedy Twoje dziecko będzie coraz starsze, pytaj je, jak podchodzi do różnych problemów i jakie inne podejścia czy rozwiązania mu się nasuwają. Pokaż mu techniki notowania twórczego, takie jak sketchnotowanie, mapy myśli, czy infografiki. Możesz pokazać mu metodę burzy mózgów, najlepiej dostosowaną dla jednej osoby. Tak, to wszystko to też nauka kreatywnego myślenia. Możecie razem popracować nad treningiem kreatywności racjonalnej. Najprostsza zabawa wygląda tak, że sami wymyślacie listę problemów, najlepiej dość długą. Już sam ten proces jest dość kreatywny. Może to być od pomysłów na kartki urodzinowe dla babci, po wymyślenie sposobów na oszczędności w domu, czterowersowy wierszyk o koniku polnym, a nawet, co można zrobić ze zużytymi oponami. Nie ma złych problemów. Następnie każdego poranka wylosujcie jeden z nich. Kto wieczorem będzie miał więcej rozwiązań i pomysłów — wygrywa. Możecie toczyć długotrwałe batalie, z całkiem sensownymi nagrodami. Tylko pamiętaj — im większa materialna nagroda, tym mniejsza motywacja zabawy.
Przeczytaj także: 6 zabaw wspierających rozwój pamięci i umiejętności nauki
7. Unikaj zarządzania
Dzieci mają niesamowitą wrodzoną zdolność do kreatywności, gdy bawią się swobodnie na własną rękę. Niestety często ingerencja dorosłych tłumi, a nawet niweluje tę wrodzoną zdolność. Niezmiernie ważne jest, tak wspierać kreatywność dziecka, żeby nie czuło się zarządzane — to od razu zniechęci go do tworzenia. Również pozostawienie dzieci bawiących się we dwójkę lub większą grupą, ale bez dorosłych okazuje się świetnym pomysłem. Jasne, muszą być pod ciągłą opieką rodzica, ale muszą same kreatywnie rozwiązywać problemy między sobą. Umożliwia to rozwój umiejętności społecznych i świadomość zasad moralnych. Wbrew pozorom nie trzeba ich wykładać, normy społeczne same przyjdą do twojego dziecka, jeżeli pozwolisz mu żyć w społeczeństwie.
8. Wspierajmy dzieci w ich pasjach
To krótka rada: Zwracaj uwagę na zainteresowania dziecka i podsuwaj im takie materiały i dobieraj zajęcia, które będą dla tych zainteresowań, odpowiednie. Przy czym nie chodzi o to, by dziecko skakało z kwiatka na kwiatek. Musisz również nauczyć dziecko odpowiedzialność za własne wybory i wspierać kształtowanie się wytrwałości. Jednak nie poprzez zmuszanie, a poprzez racjonalne gospodarowanie i sugerowanie wytrwałości.
9. Dbaj o własną kreatywność
Ponieważ dzieci uczą się lepiej podglądając rodziców i Ty powinieneś zadbać o swój rozwój w tej dziedzinie. Rób to wytrwale i nie chowaj się z tym. Kiedy stosujesz jakieś sposoby kreatywnego rozwiązywania problemów, niech dziecko przygląda się Twoim metodom. Kiedy pozwalasz sobie na twórczy relaks, taki jak kolorowanie dla dorosłych, łamigłówki logiczne czy tworzenie bukietów, pozwól dziecku nie tylko przyglądać się, ale także odczuwać dumę z tego, że uznałeś je za wystarczająco dojrzałe, by się swoimi osiągnięciami pochwalić. Bądź kreatywny nie tylko “przy”, ale także “z” dzieckiem. Dołącz do niego, gdy rysuje, buduje lub koloruje. Zaproś go do wspólnego gotowania czy majsterkowania, ale też pokaż, w jaki sposób kreatywnie odchodzić od przepisów. Te 9 sposobów pomoże Twojemu dziecku rozwijać kreatywność, ale także zacieśnić więzy między wami i pobudzić twoje własne pokłady twórczego i nieszablonowego myślenia. I tym sposobem rodzicielstwo staje się kopalnią korzyści. Jeśli spodobał Ci się ten artykuł, zapraszamy do zapisania się do naszego newslettera.
