Chłopcy ofiarami stereotypów: wybór zawodu nie zawsze oparty na predyspozycjach Nauka zawodu to wynik bardzo ważnej decyzji w życiu młodego człowieka. Nie zawsze jest to decyzja oparta na zainteresowaniach i uzdolnieniach ucznia. Często decyzję „podejmuje” za ucznia jego otoczenie – za sprawą uprzedzeń, stereotypów i zwyczajów. Czy szkoła może ten wpływ zniwelować? Bardzo ciekawe i trochę niepokojące wyniki badań ukazały się niedawno na łamach „Psychological Science”. Psychologowie z brytyjskiego Uniwersytetu Sussex badali stereotypy płciowe u kilkuletnich dzieci. Badanie stereotypów nie jest łatwe, bo zapytana osoba (również – małe dziecko) może odpowiadać tak, jak sądzi, że wypada odpowiedzieć. Uprzedzenia mogą być wręcz nieuświadomione. Dziecko może myśleć np. że zawód mechanika samochodowego jest równie dobry dla kobiet co dla mężczyzn. Ale być może wciąż tkwi w jego głowie uproszczony obraz świata, w którym pod maskę samochodu zaglądają wyłącznie faceci.
Jak to sprawdzić?
Zespół z Uniwersytetu Sussex zaprosił dzieci w wieku od 5 do 10 lat do zabawy w odgrywanie głosem różnych zawodów. Młodsze dzieci bardzo często zmieniały wysokość i dźwięczność swojego głosu, gdy odgrywały zawody „męskie” i „kobiece”. Niskim i bezbarwnym głosem przemawia ich zdaniem mechanik, za to pielęgniarka mówi głosem wysokim i dźwięcznym. Okazało się, że rzeczywiście świadomie udzielane odpowiedzi na ten sam temat były mniej stereotypowe. Natomiast w zabawie na głosy dzieciom częściej przydarzało się dzielić zawody na te odpowiednie dla kobiet i te odpowiednie dla mężczyzn.
Nauka zawodu skażona stereotypami?
Z uprzedzeń i stereotypów się wyrasta. Uczymy się, że świat jest bardziej złożony i bogatszy. Jednak, jak się okazuje, nie wszyscy uczymy się tego równie łatwo i szybko. – Nasze badania pokazują, że chłopcy byli szczególnie chętni do podkręcania głosem „męskości” lub „kobiecości” ludzi wykonujących różne zawody – podkreśla dr Valentina Cartei, główna autorka artykułu. Dziewczynki stopniowo przestawały stereotypizować różne zawody – mniej więcej w wieku lat siedmiu. Tymczasem u chłopców badane zjawisko się nasilało z wiekiem. Wygląda więc na to, że podświadomie (a czasem – również świadomie) żywią przekonania o podziale na typowo męskie i typowo kobiece zajęcia. A to mocno wpływa na ich edukację i wybór zawodu.
Szkoda życia na nieciekawe zajęcia!
Nauczyciele w przedszkolach i podstawówkach powinni być tego zjawiska świadomi i aktywnie przeciwdziałać stereotypizacji zawodów. Dzięki temu ich uczniowie w przyszłości będą mieli szerszy wybór realizowania się w edukacji i pracy. Lepiej, żeby społeczeństwo zyskało oddanego swojej pasji cukiernika-artystę lub pielęgniarza ze świetnym podejściem do pacjentów niż kolejnego mechanika samochodowego, który wcale nie przepada za tymi wszystkimi śrubkami i smarami. Nauczyciele starszych uczniów również mogą wpływać na wybór szkoły i zawodu, neutralizując stereotypy i szablonowe myślenie o pracy zarobkowej. Przecież nauka zawodu, który ucznia nie interesuje, to wiele zmarnowanych lat edukacji, stażu i pracy – w miejsce zajmowania się czymś, co sprawia człowiekowi rzeczywistą frajdę. A i uczenie takiego adepta, który chciałby być w zupełnie innej szkole, jest – delikatnie rzecz ujmując – mniej satysfakcjonujące. Artykuł powstał na podstawie badania: http://dx.doi.org/10.1177/0956797620929297
