Co powinno niepokoić w rozwoju czterolatka?

Początek średniego dzieciństwa, to czas, w którym dziecko przestaje być maluchem i dojrzewa do roli przedszkolaka. Czterolatki to prawdziwe wulkany energii – pełne ciekawości, formułowanych bez przerwy pytań i zdających się nie mieć końca rozmów. Co powinno niepokoić w rozwoju czterolatka i jakie są etapy jego rozwoju?

Emocje czterolatka są silne i gwałtowne, ale krótkotrwałe i zmienne. Może to przerażać nie tylko rodziców, ale i samo dziecko, które nie rozumie, co się z nim dzieje. Jest to też czas, kiedy dziecko zaczyna budować obraz siebie, przeciwstawia się rodzicom, buntuje się i protestuje. Pojawienie się tego typu zachowań u dziecka może rodziców poważnie zaniepokoić.

Sygnały ostrzegawcze w rozwoju czterolatka

Częstym powodem zmartwień rodziców jest także brak różnych umiejętności, zwłaszcza gdy porównuje się swoją pociechę z innymi dziećmi, które w podobnym wieku „potrafią więcej”. I chociaż każde dziecko rozwija się indywidualnie i we własnym tempie, istnieją jednak pewne umiejętności, które powinny być w danym wieku, z niewielkim odstępstwem czasowym, osiągnięte. Są też pewne zachowania, które chociaż trudne i niepokojące, są naturalnym i przejściowym etapem rozwoju. Warto je poznać, aby wiedzieć, kiedy wystarczy okazać dziecku cierpliwość i odpowiednie wsparcie, a kiedy wskazana jest konsultacja u specjalisty – lekarza pediatry lub psychologa.

Chcesz być na bieżąco z takimi treściami? Zapisz się na nasz newsletter >> ZAPISUJĘ SIĘ

Rozwój społeczny i emocjonalny czterolatka

W obszarze rozwoju społecznego i emocjonalnego czterolatka można wyodrębnić szereg różnych cech i zachowań, np.:

Dziecko przeżywa silne, rozchwiane emocje i silnie je manifestuje. Płacze, krzyczy, obraża się, a za chwilę głośno się śmieje. W momencie emocjonalnego pobudzenia, w czasie napadów złości może niegrzecznie odzywać się do innych, używać brzydkich wyrazów, a nawet bić czy kopać.
Może przeżywać okres buntu i oporu, przeciwstawiać się poleceniom, przekraczać granice i łamać zasady.
Lubi wchodzić w dyskusje z dorosłymi i podkreślać swoje zdanie.
Ma tendencje do przechwalania się.
Łatwo nawiązuje kontakty z rówieśnikami, potrafi bawić się w grupie i chętnie współpracuje z innymi dziećmi.
W zabawie może narzucać swoje zdanie, co wynika z potrzeby zaznaczania swojej indywidualności. Jest to jednak nierzadko źródło potencjalnych konfliktów.
Zyskuje dużą pewność siebie w porównaniu do okresu nawet sprzed pół roku.
Zaczyna się interesować różnicami płci.
Sprawia mu przyjemność, gdy może robić coś nowego.
Jest coraz bardziej kreatywne w zabawach w udawanie.
Fantazjuje, często miesza rzeczywistość z bajkami i marzeniami, nie zawsze zdaje sobie sprawę z tego co jest wymyślone a co w dzieje się w rzeczywistości.
Potrafi rozmawiać o tym co go interesuje, co lubi.

Inni czytali: Inteligencja emocjonalna dzieci, czyli jak rozwijać kluczowe umiejętności miękkie

Rozwój fizyczny i motoryczny czterolatka

Przeciętny czterolatek cechuje się dużo większą niż dotychczas sprawnością fizyczną i motoryczną. Dlatego zazwyczaj:

Skacze na jednej nodze przez co najmniej 2 sekundy.
Umie jeździć na trzykołowym rowerku.
Stoi kilka sekund na jednej nodze.
Umie łapać i odrzucać piłkę oraz kopać ja do celu.
Potrafi wspinać się na drabiny.
Przeskakuje obunóż przez przeszkodę, potrafi zeskoczyć np. z tapczanu.
Potrafi zapanować nad momentem startu i zatrzymania się.
Schodzi ze schodów stawiając nogi naprzemiennie.
W czasie jedzenia samodzielnie nalewa, miesza, korzysta z widelca, kroi nożem z czyjąś pomocą.
Przy niewielkiej pomocy ubiera się i rozbiera.
Umie samodzielnie umyć twarz i ręce.
Rozwijają się zdolności manualne – 4 latek umie posługiwać się nożyczkami np. przeciąć na pół kawałek papieru, koloruje małe i szczegółowe rysunki, buduje wieże z klocków, lepi figurki z plasteliny.

Poznaj publikacje „Kropki, kreski i litery” oraz „Kropki, kreski i pętelki”, które wspierają grafomotorykę najmłodszych

Rozwój intelektualny czterolatka

Czterolatek to niewyczerpane źródło pytań, a jego ciekawość wynika z postępującego rozwoju intelektualnego. Charakterystyczne jest, że czterolatek:

Jest ciekawy, zadaje dużo pytań.
Rozumie znaczenie słów góra, dół, przód, tył, wyżej, niżej, cięższy, lżejszy, pusty, pełny, na górze, pod spodem.
Zaczyna rozumieć pojęcie czasu przeszłego, teraźniejszego i przyszłego.
Potrafi policzyć co najmniej do czterech.
Umie segregować, łączyć w pary i tworzyć zbiory przedmiotów.
Rozpoznaje niektóre kolory.
Zapamiętuje fragmenty opowiadań, zna wierszyki i piosenki.
Rozumie pojęcia „inny” i „taki sam”.
Potrafi narysować postać człowieka z 2-4 elementami ciała.
Gra w gry planszowe albo w karty.
Zna imiona bliskich osób, kolegów.

Inni czytali: Po co i jak rozwijać sprawność manualną przedszkolaków?

Rozwój mowy u czterolatka

W obszarze rozwoju mowy, czterolatek:

Zna około 1500 słów.
Zna podstawowe zasady gramatyki np. wie, kiedy użyć słów on lub ona.
Opowiada co widzi na rysunku.
Umie powiedzieć, jak się nazywa, gdzie mieszka, jak się nazywają rodzice.
Śpiewa z pamięci piosenki lub mówi proste wierszyki.
Rozwiązuje proste zagadki.
Zna części ciała, pory roku, nazwy zawodów, zwierząt.
Nie ma problemu z wypowiadaniem prostych, a nawet złożonych zdań.

Może Cię zainteresować: Kiedy wysłać dziecko do logopedy? Pierwsze sygnały ostrzegawcze

Kiedy należy się niepokoić?

Wszystkie wskazane powyżej umiejętności są przedstawione orientacyjnie. Oznacza to, że nie należy odznaczać każdego punktu na liście, aby mieć pewność, że nasz maluch poprawnie się rozwija. Pamiętajmy również, że zależnie od dziecka niektóre umiejętności mogą przychodzić z trudnością lub wolniej niż u rówieśników. W takich sytuacjach warto ćwiczyć z dzieckiem, a w razie niepokoju skierować się do specjalisty.

Rodziców powinno zaniepokoić i skłonić do wizyty u specjalisty, jeśli czterolatek:

Nie umie podskakiwać w miejscu.
Ma trudności z rzucaniem piłką nad głową.
Ma trudność z trzymaniem kredki między kciukiem a palcem wskazującym.
Nie potrafi bazgrać.
Samodzielnie się nie ubiera.
Nie umie samodzielnie korzystać z toalety.
Unika zabaw wymagających wyobraźni, zabaw w „udawanie”.
Nie interesuje się grami i zabawami interaktywnymi.
Nie wykazuje zainteresowania innymi dziećmi.
Ma pogłębiające się trudności z odseparowaniem od rodziców.
Unika kontaktu wzrokowego i fizycznego.
Nie opowiada swoich ulubionych historii.
Przejawia niechęć do wprowadzania zmian i opór wobec nich.
Powtarza określone niefunkcjonalne ruchy ciała.
Nietypowo używa zabawek lub przedmiotów.

Czytaj także: Kiedy należy zabrać dziecko do psychiatry?

Ponadto opinii logopedy należy zasięgnąć, jeśli dziecko:

mówi mało lub wcale albo w sposób niezrozumiały dla otoczenia.
oddycha przez usta.
nie umie pić z otwartego kubka.
mówiąc wsuwa język między zęby.
nadmiernie się ślini.

Dużo zależy od rodzica

Pamiętajmy jednak, że dziecko nie nauczy się wszystkiego samo. Jego rozwój zależy także od opiekunów. Dlatego istotne jest, aby z czterolatkiem przechodzić wspólnie przez wszystkie nowe elementy w jego życiu. Bez naszego wsparcia – fizycznego, jak i psychicznego nasz maluch będzie miał ograniczone pole rozwoju. Jeśli jednak jako rodzice macie jakiekolwiek zawahania zawsze warto skonsultować je z ekspertem danej dziedziny.