„Chodzenie po wodzie to cud. Ale prawdziwy cud to uważne chodzenie po Ziemi.” /Thích Nhất Hạnh/
Dobrostan psychiczny (well–being) to poczucie równowagi psychofizycznej, optymalny komfort w funkcjonowaniu na co dzień. Stan ten pozwala aktywnie wykorzystywać własny potencjał i dbać o well-balance – równowagę między życiem osobistym i zawodowym. Jedną z konkretnych metod uzyskania dobrostanu psychicznego jest trening uważnej obecności – Mindfulness. Pełna nazwa to MBSR (Mindfulness Based Stress Reduction) – trening redukcji stresu oparty na uważności. Nurt został spopularyzowany w latach 70-tych ubiegłego wieku przez profesora Jon Kabat-Zinna w Klinice Redukcji Stresu przy Uniwersytecie Medycznym w Massachusetts. Wprowadził on ćwiczenia Mindfulness w formie specjalnego programu dla pacjentów z chronicznym bólem, nadciśnieniem, zaburzeniami snu i depresją, zaburzeniami pokarmowymi i wieloma innymi. Okazało się, że tzw. trening uważności jest skuteczny i przynosi ulgę. Objawy chorobowe się zmniejszyły lub nawet ustąpiły, a we wszystkich grupach spadł poziom hormonu stresu. Mówi się, że prof. Jon Kabat-Zinn przeniósł medytację na grunt nauki i zastosowania na co dzień. Najważniejszym warunkiem w Mindfulness jest postawa otwartości w każdej chwili – tu i teraz. Gdy jesteśmy bardziej uważni, w naszym życiu pojawia się mniej osądzania i wartościowania, a więcej akceptacji i radości. Tym samym wszystko, co robimy uważnie, może być osobistym ćwiczeniem Mindfulness. Może wpływać na poczucie szczęścia w życiu osobistym i zawodowym. Drogą do tego jest najpierw nauczenie się formalnej medytacji. Następnym etapem jest przeniesienie tego, co dzięki temu się nauczymy na sytuacje codzienne. Skuteczność MBSR przejawia się w poprawie umiejętności koncentracji i większej odporności na negatywne emocje (budowanie odporności psychicznej).
Podstawowe techniki uważności:
- ŚWIADOMOŚĆ CIAŁA (skanowanie ciała)
- ŚWIADOME ODDYCHANIE (doświadczanie oddechu)
- MINDFUL JOGA (uważna praca z ciałem)
- MEDYTACJA (bycie świadomym obecnej chwili)
- MEDYTACJA W RUCHU (świadome chodzenie)
Praktykowanie uważności uczy aktywnego skupiania uwagi, koncentracji, doświadczania poczucia skuteczności, konstruktywnego radzenia sobie z problemami, wyrabiania w sobie postawy nieosądzającej, żywego kontaktu z doświadczaniem rzeczywistości „tu i teraz”, uważnego radzenia sobie z trudnymi emocjami i bólem, przeciwdziałania rozproszeniu umysłu, postawy bezstronności, spokoju i wewnętrznej stabilności. Umiejętności te są niezwykle przydatne w pracy nauczyciela i dyrektora – w każdej sytuacji dydaktyczno-wychowawczej, w sytuacjach trudnych, przy podejmowaniu decyzji. Stanowią jednocześnie „tarczę ochronną” w utrzymywaniu dobrostanu psychicznego i tym samym przyczyniają się do większej efektywności w pracy pedagogicznej oraz osiągania satysfakcji osobistej. Powyższe kompetencje można rozwijać na szkoleniach specjalistycznych, które uczą np. jak praktycznie i konstruktywnie radzić sobie z trudnymi emocjami w sytuacjach kryzysowych i zmianie, jak rozpocząć proces uczenia się (i nauczania) sztuki koncentracji i relaksu oraz jak wdrażać uważność do codziennego życia – w praktyce edukacyjnej, ale też w życiu prywatnym, gdy potrzebne jest tzw. „naładowanie akumulatorów” – dla zachowania optymalnej równowagi, czyli indywidualnie postrzeganego poczucia komfortu. Efekty samorozwoju w tym zakresie można zaobserwować w efektywności nauczania poprzez bezpośredni wpływ na poprawę samopoczucia i funkcjonowania ucznia. Optymistyczne jest to, że sztukę uważności można zastosować właściwie od razu i cieszyć się pozytywnymi zmianami, które z niej wynikają.
„Uważność to świadomość każdej chwili. Pielęgnuje się ją przez celową koncentrację na rzeczach, nad którymi zwykle się nie zastanawiamy. Jest to systematyczny rozwój nowych rodzajów kontroli i mądrości w naszym życiu, oparty na naszych wewnętrznych zdolnościach relaksacji, skupiania uwagi, świadomości i percepcji.” /Jon Kabat-Zinn „Życie, piękna katastrofa”/
Więcej informacji na temat szkoleń Mindfulness w edukacji dla nauczycieli i dyrektorów znajdziesz tutaj. Zachęcamy do sprawdzenia innych szkoleń specjalistycznych dla nauczycieli i dyrektorów na stronie ORKE.
