24 lutego 2022 roku zapisze się w historii jako dzień inwazji Rosji na Ukrainę. W wyniku zagrożenia tysiące osób postanowiły uciekać z ojczystego kraju wraz ze swoimi rodzinami. Wśród uchodźców znajduje się duża grupa dzieci. Proces migracji jest niezwykle stresujący i trudny, zarówno dla rodzica, jak i jego podopiecznych. Odnalezienie się w nowym miejscu, kulturze i środowisku nie jest łatwe. Szczególnie wtedy, gdy nie znamy języka lub słabo się nim posługujemy. Dla dziecka taka zmiana jest jeszcze trudniejsza. Dlatego niezwykle ważne jest, aby szkoła była dobrze przygotowana do przyjęcia dzieci z innych krajów oraz mu im odnaleźć się w nowym środowisku.
Dzieci z innych krajów w polskiej szkole. Nowa szkoła to ogromny stres
Pierwsze dni ucznia migranckiego w nowej szkole są niezwykle istotne. Dla takiego dziecka to jedno z ważniejszych i trudniejszych doświadczeń. Towarzyszą temu stres, lęk i niepewność. Kiedy dziecko zostaje postawione przed faktem dokonanym i decyzją o wyjeździe z ojczystego kraju, jest mu jeszcze trudniej odnaleźć się w nowej szkole. Punktem wyjścia do właściwego postępowania w tej sytuacji jest spojrzenie z perspektywy dziecka migranckiego – jego potrzeb, obaw, oczekiwań. Konieczne jest także uwzględnienie szerszego kontekstu – sytuacji całej rodziny dziecka, a w szczególności jego rodziców.
Przychodząc do nowej szkoły w nowym kraju dziecko potrzebuje przede wszystkim:
- poczucia bezpieczeństwa,
- akceptacji w nowej klasie
- akceptacji nauczycieli,
- wsparcia,
- bycia zauważonym i docenianym.
- pomocy w poznaniu nowego języka i kultury.
Przygotowanie uczniów na przyjęcie dziecka cudzoziemskiego
Przede wszystkim nauczyciel powinien możliwie jak najszybciej dowiedzieć się, że w jego klasie pojawi się uczeń z zagranicy. Dzięki temu będzie się mógł dobrze przygotować do przyjęcia go w klasie oraz odpowiednio przygotować uczniów na przybycie nowego kolegi lub koleżanki. Nauczyciel powinien przekazać klasie informacje na temat kraju oraz kultury nowego ucznia. Należy porozmawiać z uczniami o trudnościach, z jakimi może mierzyć się nowy uczeń, wynikającymi z potrzeby odnalezienia się w nowym miejscu oraz wspólnie z klasą zastanowić się, jak można pomóc nowemu uczniowi i co każdy może zrobić, aby było mu łatwiej. Stworzenie atmosfery otwartości na różnorodność kulturową z pewnością pomoże nie tylko nowemu uczniowi, ale także pobudzi empatię klasy.
Czytaj także: Jak rozmawiać z dziećmi o wojnie?
Ważna rola nauczyciela
Ze swojej strony nauczyciel oraz/lub wychowawca powinien pomóc w integracji dziecka migranckiego z klasą. Pedagog powinien skupić się na zaspokojeniu jego potrzeb emocjonalnych i zapewnieniu mu wsparcia. Aby to zrobić należy się odpowiednio przygotować, czyli zebrać informacje na temat kraju pochodzenia ucznia cudzoziemca. Jego religii, kultury oraz z sytuacji, w jakiej się znajduje. Nauczyciel powinien przyjąć postawę otwartości na zmiany oraz mieć pozytywne i kreatywne podejście do nowych wyzwań, takich jak na przykład wprowadzenie nowych form, które ułatwią komunikację z uczniem z innego kraju. Z pewnością pomocne będzie zaopatrzenie klasy w słownik języka ojczystego nowego ucznia. Można także przygotować (szczególnie, jeśli chodzi o młodsze dziecko) zestaw obrazków wyrażających emocje i potrzeby, takie jak głód, potrzeba pójścia do toalety czy złe samopoczucie. Nauczyciel powinien także zadbać o to, aby nowy uczeń został dobrze i ciepło przyjęty przez klasę oraz aby jak najszybciej się z nią zintegrował. Tu pomocne będą wszelkie działania wspierające integrację uczniów oraz wsparcie psychologa.
Nauka języka i zajęcia wyrównawcze
Dziecko cudzoziemskie będzie miało przez pewien czas duże problemy z komunikacją oraz z nauką ze względu na brak znajomości języka polskiego. Warto wiedzieć, że prawnie samorząd jest zobowiązany do zorganizowania dodatkowej i bezpłatnej nauki języka. Co więcej, uczniowie cudzoziemscy mają prawo do pomocy świadczonej przez osobę władającą językiem kraju pochodzenia, zatrudnioną w charakterze pomocy nauczyciela. Pomoc ta udzielana jest nie dłużej niż przez okres 12 miesięcy. Dzieci z zagranicy mogą także korzystać z dodatkowych zajęć wyrównawczych w zakresie przedmiotów nauczania, organizowanych przez organ prowadzący szkołę, nie dłużej jednak niż przez okres 12 miesięcy, w wymiarze jednej godziny lekcyjnej tygodniowo.
Dzieci z innych krajów w polskiej szkole. Jak jeszcze można im pomóc?
Nauczyciel w celu wyrównania różnic programowych powinien także zapewnić uczniowi wsparcie edukacyjne w formie zajęć wyrównawczych z konkretnych przedmiotów. Warto przy tym ściśle współpracować z innymi nauczycielami pracującymi z tym uczniem. Aby pomóc uczniowi należy go traktować jak pełnoprawnego uczestnika zajęć. Włączać go do pracy w grupie, dostosowując jednocześnie instrukcje do jego językowych umiejętności. Dodatkowo można przygotować proste streszczenia lektur i innych tekstów, stosować materiały ikonograficzne przy wyjaśnianiu zagadnień tematycznych i stosować prosty język instrukcji (podkreśl, ułóż, zaznacz etc.). Nauczyciel powinien także zadbać, aby uczeń migrancki miał zapewnioną pomoc w odrabianiu lekcji. Częstym problemem jest niezrozumienie polecenia, a nie brak wiedzy czy umiejętności. Tu pomocni mogą być inni uczniowie albo opiekun świetlicy. W miarę możliwości uczeń powinien mieć także dostęp do materiałów naukowych w języku ojczystym. Szczególnie na początku nauki w nowej szkole i nowym kraju.
