Kompetencja narracyjna, to zdolność do konstruowania, rozumienia i wyrażania narracji lub opowieści. U dzieci rozwija się stopniowo, między 2 a 12 rokiem życia i jest ważnym elementem rozwoju językowego, poznawczego i społecznego. Dzieci, które mają silne umiejętności narracyjne, często lepiej radzą sobie w szkole, w komunikacji z innymi, mają większą samoświadomość, lepiej też pojmują i rozumieją otaczający je świat.
Czym dokładnie są kompetencje narracyjne?
Kompetencje narracyjne obejmują takie umiejętności jak:
- organizowanie informacji w sposób spójny i logiczny oraz przekazywania ich innym osobom w formie opowieści;
- konstruowanie struktury opowieści, która obejmuje wprowadzenie, rozwinięcie, kulminację i zakończenie;
- zdolność wyrażania swoich myśli i opowiadania historii werbalnie. Dzieci rozwijają swoje umiejętności używania odpowiedniego słownictwa, struktur gramatycznych i intonacji głosu podczas opowiadania;
- rozwijanie wątków lub tematów w opowieściach. Dziecko potrafi włączać szczegóły i opisywać postaci, miejsca i wydarzenia, co sprawia, że opowieść staje się bardziej interesująca i rozbudowana;
- zdolność rozumienia napięcia narracyjnego w opowieściach, takiego jak konflikty, zaskakujące zwroty akcji i momenty kulminacyjne. Dziecko potrafi rozpoznać te elementy i zrozumieć, jak wpływają one na przebieg opowieści;
- rozumienie kontekstu społecznego. Dzieci dowiadują się, jak dostosowywać swoje opowieści do różnych kontekstów społecznych i różnych słuchaczy. Rozumieją, że sposób opowiadania historii może się różnić, w zależności od sytuacji i odbiorcy;
- rozumienie narracji innych. Kompetencja narracyjna obejmuje również zdolność słuchania i rozumienia narracji innych osób. Dzieci uczą się, jak być aktywnymi słuchaczami i reagować na opowieści innych, jak zadawać pytania, aby lepiej zrozumieć opowiadane historie.
Techniki narracyjne w pracy z dziećmi
Terapeuci mowy, psycholodzy, pedagodzy specjalni i inne osoby pracujące z dziećmi z zaburzeniami, często wykorzystują techniki narracyjne w swojej pracy. Mogą to być zabawy z opowiadaniem historii, czytanie książek, tworzenie własnych opowiadań lub praca z wizualnymi narzędziami, takimi jak np. karty z obrazkami. Są to skuteczne narzędzia w terapii takich zaburzeń, jak zaburzenia ze spektrum autyzmu, opóźnienia w rozwoju mowy i języka, trudności w rozwoju społecznym, zaburzenia komunikacji czy zaburzenia zachowania.
Dowiedz się również: Czym są umiejętności społeczne i jak rozwijać je u dzieci?
Wykorzystanie kompetencji narracyjnej w terapii dzieci
Rozwijanie umiejętności językowych
Opowiadanie historii wymaga wykorzystania różnych aspektów języka, takich jak słownictwo, gramatyka, składnia. Praca nad kompetencją narracyjną może pomóc w rozwijaniu tych umiejętności.
Poprawa umiejętności komunikacyjnych
Terapeuta pracuje nad poprawą zdolności opisywania zdarzeń, wydarzeń i obiektów, w spójny i logiczny sposób. Pomaga dziecku w rozwijaniu umiejętności zrozumienia i konstruowania pytań, co może być przydatne w komunikacji z innymi. Opowiadanie historii pozwala dzieciom ćwiczyć różne aspekty komunikacji, takie jak wyrażanie myśli, uczuć i potrzeb. Dzieci uczą się wyrażać siebie w sposób bardziej spójny i zrozumiały.
To może być szczególnie korzystne dla dzieci z trudnościami w komunikacji werbalnej, ponieważ umożliwia im wyrażenie się w bezpiecznym kontekście.
Wsparcie terapii dzieci autystycznych
Opowiadanie historii, które zawierają różne interakcje, sytuacje i zasady społeczne wspiera rozwój umiejętności społecznych. Pomaga dziecku w rozumieniu i interpretacji wyrażeń emocjonalnych oraz rozwijaniu zdolności do opisywania swoich uczuć i emocji. Tworzenie narracji, na temat codziennych rutyn i wydarzeń wprowadza w życie dziecka elementy przewidywalności i stałości. Terapeuta wspiera rozwój komunikacji werbalnej i niewerbalnej poprzez zachęcanie do opowiadania historii, które zawierają różne aspekty komunikacji.
Przeczytaj także: Jak pracować z uczniem ze spektrum autyzmu?
Praca nad problemami behawioralnymi
Opowiadanie historii może być używane do eksplorowania i rozwiązywania problemów behawioralnych. W terapii wykorzystuje się historie, które pomagają dzieciom zrozumieć i radzić sobie z trudnymi sytuacjami i zachowaniami oraz opowieści do nauki strategii rozwiązywania konfliktów.
Dodatkowo, tworzenie i dzielenie się historiami może pomóc dzieciom w nawiązywaniu relacji społecznych. Mogą one uczyć się rozumienia i współczucia oraz słuchania innych.
Trudności w nauce czytania i pisania
Praca nad opowiadaniem historii może pomóc dzieciom w zrozumieniu związku między słowami pisanymi, a mówionymi. Opowieści wykorzystywane są jako narzędzia, do nauki zrozumienia struktury tekstu i analizy treści czytanych materiałów. Rozwijanie zdolności do opowiadania własnych historii, może poprawić umiejętności ich pisania.
Podczas tworzenia historii dzieci ćwiczą różne aspekty języka i gramatyki, takie jak poprawne struktury zdaniowe, słownictwo i rozwijają zdolności opisywania wydarzeń. Poprzez słuchanie i czytanie historii uczą się rozumieć strukturę narracji, jak również znaczenie słów, zwrotów i kontekstu w opowiadaniach.
Zobacz również: Dobranocka jako wieczorny rytuał z dzieckiem. Czy to naprawdę istotne?
Wspieranie rozwoju myślenia abstrakcyjnego i wyobraźni
Tworzenie narracji wymaga organizowania myśli, planowania, opowiadania i rozumienia koncepcji czasu oraz przyczyny i skutków. Tworzenie własnych opowieści i wyobrażanie sobie wydarzeń, stymuluje więc kreatywność i wyobraźnię.
Inni czytali: Jak nauczyć dziecko logicznego myślenia?
Rozwijanie pamięci
Opowiadanie historii wymaga pamięci zarówno krótkotrwałej, jak i długotrwałej. Praca nad narracją może pomóc w rozwijaniu tych umiejętności.
Kompetencje narracyjne są fundamentem w rozwoju dzieci, wpływając na ich zdolności językowe, społeczne i emocjonalne. Wczesne wsparcie w tym obszarze ułatwia dzieciom rozumienie świata, wyrażanie myśli i emocji oraz efektywną komunikację. Rozwijanie tych umiejętności jest nie tylko ważnym elementem nauki, ale także kluczem do pełniejszego i bardziej świadomego funkcjonowania w społeczeństwie.
