Każdy rodzic chce nauczyć swoje dziecko umiejętności podejmowania mądrych decyzji i rozwiązywania problemów. Dlatego krytyczne myślenie jest tak ważne. Szczególnie w dzisiejszym świecie, w którym często mamy do czynienia z fake newsami, oszustwami i manipulacją.
Czym jest krytyczne myślenie?
Myślenie krytyczne to umiejętność myślenia w sposób racjonalny i uporządkowany, tak, aby zrozumieć związki między faktami lub koncepcjami. Dzięki niemu potrafimy zdecydować, w co wierzyć. Innymi słowy, jest to „myślenie o myśleniu”: polega na rozpoznawaniu, analizowaniu, a następnie naprawianiu błędów we własnym rozumowaniu. Aby być w stanie myśleć krytycznie, należy posiadać kilka cech, takich jak: zdolność do myślenia samodzielnego, niezależnego, jasnego i racjonalnego, a także umiejętność refleksji nad problemem lub ideą i zdolność do tworzenia logicznych połączeń pomiędzy zagadnieniami. Zdolność myślenia krytycznego to rygorystyczne kwestionowanie zagadnień i założeń, a nie akceptowanie ich takimi, jakimi są. Osoby, które myślą krytycznie zawsze będą starały się określić, czy dana informacja, badanie, czy teza przedstawiają pełen obraz i będą zakładać, że tak nie jest.
Czytaj także: Szkoła, która chroni przed fake newsami
Myślenie krytyczne ma cel, a jest nim znalezienie możliwie najlepszego rozwiązania w danych okolicznościach. To sposób myślenia o poszczególnych sprawach w określonym czasie, a nie samo przyjmowanie faktów i wiedzy o czymś, czego już się raz nauczyło i używanie tego samego rozwiązania za każdym razem, niczym jak w schemacie. Badania dowodzą, że myślenie krytyczne jest niezwykle pożądaną cechą u kandydatów do pracy. Pracodawca chce mieć pracowników, którzy umieją rozwiązywać problemy, podejmować decyzje i odpowiednio działać. Badania pokazują także, że osoby potrafiące myśleć krytycznie doświadczają mniej negatywnych rzeczy w życiu. Jakie umiejętności rozwijać w nauce myślenia krytycznego?
- Analiza – myślenie o danym temacie w sposób obiektywny i zarazem krytyczny. Zastanowienie się, czego dotyczy dany problem.
- Interpretacja/refleksja – identyfikacja i refleksja nad różnymi, odmiennymi argumentami
- Ewaluacja – krytyczna ocena argumentów i odmiennych opinii, a także negatywnych aspektów i słabości w zaprezentowanych dowodach.
- Wnioskowanie – wzięcie pod uwagę tego, jaki wpływ na siebie i innych ma dana decyzja.
- Rozwiązywanie problemu i podejmowanie decyzji – racjonalne rozumowanie i przekonanie co do swojego wyboru.
Jak rozwijać krytyczne myślenie?
Już dzisiaj wiemy, że krytycznego myślenia można się nauczyć, choć nadal trwają dyskusję o tym, jak najlepiej to zrobić.
Inni czytali: Jak chronić dziecko przed dezinformacją?
Niedawne badania opublikowane przez Departament Nauki New South Wales pokazały, że nauczanie ogólnych umiejętności krytycznego myślenia nie jest efektywne.
Nie powinno się patrzeć na już zdobytą umiejętność krytycznego myślenia, jako na coś, co można szeroko zastosować – podkreśla Daniel Willingham, autor badań. – Analiza, synteza i ewaluacja znaczą różne rzeczy w różnych dyscyplinach naukowych. Krytyczne myślenie niezbędne w literaturze jest całkowicie inne od tego wymaganego w matematyce.
Autorzy badań podkreślają, że nauka krytycznego myślenia przynosi najlepsze efekty przy zastosowaniu określonego kontekstu. Przykładowo, uczniowie historii powinni umieć ocenić dokumenty, biorąc pod uwagę ich kontekst historyczny, cel oraz to, do jakich odbiorców były skierowane. Takie podejście będzie bezużyteczne w naukach ścisłych, gdzie krytyczne myślenie jest konieczne podczas przeprowadzania eksperymentów i korzystania z konkretnych metod naukowych.
Na co zwracać uwagę?
Aby rozwijać krytyczne myślenie uczniów, nauczyciel powinien zwracać uwagę na to, aby uczniowie:
- wiedzieli co chcą osiągnąć, wtedy łatwiej będzie im się skupić na tym, jak to zrobić;
- byli świadomi swoich preferencji i uprzedzeń, które mogą wpływać na sposób ich myślenia o danej sprawie;
- byli dalekowzroczni, czyli umieli przewidzieć, jaki wpływ na otoczenie będzie miała ich decyzja, czy działanie; umiejąc przewidywać konsekwencje naszych działań, możemy uniknąć podejmowania złych lub niemądrych decyzji;
- ćwiczyli i rozwijali nabyte umiejętności oraz zdawali sobie sprawę, że wymaga to czasu i wysiłku.
Dowiedź się również, jak uczyć dzieci wyszukiwania przydatnych i wartościowych informacji.
Zapisz się na nasz newsletter i bądź na bieżąco ze wszystkimi treściami na blogu „Temat: Edukacja” >> ZAPISUJĘ SIĘ
