Ciekawy eksperyment z Singapuru pokazuje, jak można w szkole podstawowej organizować efektywną naukę w grupach. Praca na ten temat ukazała się rok temu na łamach „Educational Psychology” – badacze z prestiżowego Narodowego Uniwersytetu w Singapurze wzięli pod lupę dane ponad tysiąca uczniów szkół podstawowych, u których najpierw dokładnie (i przez wiele tygodni) oceniano znajomość angielskiej pisowni, a konkretnie – głośnego literowania trudnych słów. Nauka literowania jest w wielu krajach bardzo mocno powiązana z popularnymi konkursami. Uczniom kojarzy się bardzo silnie z konkurencją między uczniami i wygrywanymi nagrodami. Nagrody pojawiły się też w opisywanym eksperymencie, były to drobiazgi (naklejki). Czasem były to tylko uśmiech i pochwała, a czasem, warsztaty tworzenia figurek z długich balonów.
Rywalizacja czy kooperacja?
Naukowcy przydzielili dzieci losowo do różnych grup, w każdej grupie były uczennice i uczniowie o różnym poziomie umiejętności. W jednej z grup prowadzono tradycyjny konkurs literowania z nagrodami dla najlepszych. Były też grupy, które brały udział w konkursach drużynowych i wtedy cała ekipa otrzymywała nagrody. Były też formy pośrednie, np. konkurs prowadzony drużynowo, ale nagrody rozdano najlepszym. Przyznano je nie za najwyższy wynik, tylko za indywidualnie ustalony cel ucznia, w zależności od jego poziomu. Grupa kontrolna po prostu trenowała literowanie i nie dostawała nawet pochwały. Na koniec, naukowców oczywiście interesowały wyniki kształcenia, czyli w jakim systemie dzieci uczyły się najsprawniej. Badali jak konkurencja lub współpraca wpływa na wyniki uczniów najsłabszych i najlepszych. Sprawdzali także efekty wychowawcze eksperymentu – które grupy sprawniej się socjalizują.
Praca w grupach się opłaca
Badacze ustalili, że sytuacja, w której klasa jest podzielona na drużyny i rywalizuje „oni albo my”, skłania najlepszych uczniów do wspierania słabszych kolegów. To owocuje lepszymi wynikami. Uczniowie mają wspólny cel, działają jak drużyna, motywują się nawzajem. – Kooperacja odgrywa kluczową rolę w nawiązywaniu relacji społecznych – podkreśla Francesca Wah, główna autorka artykułu. I rzeczywiście dzieci rywalizujące o nagrody i pochwały drużynowo wykazywały na koniec eksperymentu więcej kompetencji społecznych. Uczniowie byli nawzajem dla siebie bardziej empatyczni i skłonni do pomocy. Indywidualna rywalizacja uczniów przynosiła o wiele gorsze rezultaty również w zakresie samych wyników nauczania. Wiedzę ortograficzną sprawnie zyskiwali lepsi uczniowie, gorsi byli zdecydowanie pokrzywdzeni.
Jak organizować pracę uczniów?
Drużynowa rywalizacja jest bardzo dobrym sposobem na urozmaicenie lekcji z różnych przedmiotów i na rozmaite tematy, a przy okazji dzieją się bardzo pozytywne wychowawczo procesy, takie jak trening empatii i praca w grupach. Konkurowanie z innymi drużynami przy różnych projektach, lub tylko – jak w tym przypadku – wspólna nauka, może się stać dla wielu uczniów i nauczycieli ulubioną formą zajęć. Konkursy indywidualne, tak liczne już we wczesnej szkole podstawowej, dają znacznie gorsze efekty merytoryczne i psychologiczne. Nie warto zbyt często i zbyt wcześnie stresować uczniów takimi konkursami.
