Język, którego używamy na co dzień, bez wątpienia kształtuje naszą rzeczywistość. To, w jaki sposób zwracamy się do innych w dużej mierze kształtuje świat, w którym żyjemy. Z tej przyczyny niezwykle ważne jest, by na uwadze mieć szacunek i tolerancję wobec różnych sytuacji, postaw i zachowań. Warto pamiętać, że nierzadko brak szacunku może nie być naszym celowym działaniem, ale skutkiem ubocznym niewiedzy. Z tej przyczyny każda świadoma jednostka powinna zadbać o poszerzenie swojej wiedzy i o poznanie podstawowych zasad kontaktu z drugim człowiekiem. Tym razem na tapet bierzemy temat, jak nazywać osoby z niepełnosprawnościami intelektualnymi i jak się z nimi komunikować.
Jak nazywać osoby niepełnosprawne intelektualnie?
Kiedy spotykamy człowieka, który mocno się od nas różni, często mamy problem z nawiązaniem kontaktu. Zdarza się, że nie chcemy nikogo urazić i zupełnie rezygnujemy z dialogu – to chyba największy błąd, jaki możemy popełnić. Jak zwracać się do osoby z niepełnosprawnością intelektualną, by wszyscy uczestnicy rozmowy otoczeni byli należnym szacunkiem? Określenie „osoba niepełnosprawna” powinna wyjść z powszechnego użycia. Dlaczego? Ponieważ bardzo ważna jest inkluzywność. Pod pojęciem tym rozumiemy sposób zachowania, który uwzględnia, szanuje oraz akceptuje różnorodność.
Czytaj także: Szacunek w mowie i piśmie względem osób z niepełnosprawnościami wzroku
Co najważniejsze, lingwiści są zgodni co do tego, że określenie „osoba niepełnosprawna” powinno wyjść z powszechnego użycia. Dlaczego? Niepełnosprawność jest jedynie jakąś cechą danego człowieka, która nie zamyka w sobie jego jestestwa. Jeśli rozmawiamy o człowieku z wadą zgryzu, nie przejdzie nam przez myśl, żeby nazywać go np. „wadliwcem”. Tak samo osoba z jakąś niepełnosprawnością, czy to ruchową, czy intelektualną nie jest tylko „niepełnosprawnym”. Jest przede wszystkim człowiekiem. Z tego powodu zawsze należy nazywać ją podmiotowo „osobą”, a dopiero potem dodać do tego dookreślenie „z niepełnosprawnością”.
Czy można używać określenie „upośledzenie umysłowe”?
Z punktu widzenia medycyny każda niepełnosprawność intelektualna to inaczej upośledzenie umysłowe. Żyjemy jednak w świecie, w którym terminologia medyczna jest zarezerwowana dla wąskiego grona specjalistów i tak może zostać. W życiu codziennym wystarczy, jeśli będziemy się do siebie zwracać w sposób możliwie najbardziej uprzejmy. Jak więc mówić o człowieku, który posiada wspomniane wyżej rozpoznanie medyczne?
Osoba z niepełnosprawnością intelektualną
Ustaliliśmy już, że najlepszym określeniem jest „osoba z niepełnosprawnością intelektualną”. Określenie „osoba z niepełnosprawnością umysłową” oznacza teoretycznie to samo, ale taka forma brzmi jak wyjęta ze szpitalnego korytarza. Dlatego lepiej pozostać przy wersji pierwszej. Absolutnie niedozwolone formy, to m.in.: „upośledzeni umysłowo”, „chorzy umysłowo”, „chorzy psychicznie”, „nienormalni” czy „opóźnieni”. Takie zwroty wskazują na przedmiotowe podejście do osób z niepełnosprawnością intelektualną. Co więcej, pozbawiają je indywidualnych cech charakteru, utrwalają szkodliwe stereotypy i uprzedzenia, przez co piętnują tych ludzi i odbierają im godność. To najgorsze, co można zrobić.
Może Cię zainteresować: Głuchy, głuchy czy głuchoniemy? Szacunek w mowie i piśmie
Synonimy dla określenia „osoba z niepełnosprawnością intelektualną”, które również dobrze sprawdzą się w codziennych rozmowach i kontaktach, to m.in.: „osoby niepełnosprawne intelektualnie”, a także „ludzie, którzy są niepełnosprawni intelektualnie”. One z całą pewnością nie odbierają drugiemu człowiekowi godności i od razu stawiają go w pozycji podmiotowej. To najważniejsza zasada, jakiej powinniśmy pilnować w kontakcie z drugim człowiekiem.
Język kreuje świat
Warto uwierzyć, że nasze zachowania i słowa mają wpływ na wszystko, co nas otacza, a potem z radością zbierać efekty własnej kultury języka.
Czym jest język inkluzywny?
Język inkluzywny (inaczej włączający, równościowy, tolerancyjny czy język szacunku) jest wolny od uprzedzeń, co oznacza, że nie jest wyrazem stereotypów, a przede wszystkim nie powiela ich. Ponadto jest wolny od dyskryminujących wyobrażeń o mężczyznach, kobietach i innych osobach.
Bądź na bieżąco ze wszystkimi treściami na blogu „Temat: Edukacja” >> ZAPISUJĘ SIĘ DO NEWSLETTERA
